برنامه ریزی عبارت از مقررات یا نظامی است برای اجرای یک کار و برنامه ریزی اساساً پديده است كه سابقه زیاد طولانی نداشته و بعد از سال 1981 روی کار آمد. علل اصلی روی کار آمدن برنامه ریزی همانا بحران های اقتصادی، حوادث و وقایع غیر قابل پیش بینی و عوامل اقتصادی چون تورم و بیکاری می باشد،چون این عوامل را نمیتوان بطور صد در صد پیش بینی كرد و جلو آنرا گرفت و هم چنان برای جلوگیری از چنین ناملایمات اقتصادی دولت ها را وادار ساخت تا براساس یک پلان و برنامه گام بردارند و با چنین مشکلات مبارزه کنند، و همین طور در بخش خصوصی دیده می شود که بدون برنامه نمیتوان تجارت یا سازمان را پیش برد.
امروزه تمام مدیران سازمان ها اعم از انتفاعی و غیر انتفاعی به این حقیقت پی برده اند که وجود یک برنامه که براساس آن بتوان به اهداف سازمان نایل شد یا هم سازمان را وسعت بخشید خیلی ضروری است. و این یک حقیقت انکار ناپذیر است.
بیجا نخواهد بود اگر بگویم سازمان و یا دولت بدون برنامه مانند کشتی بدون قطب نماست هدف و مسیر آن مشخص نبوده عاقبت چنین کشتی یا با کوه های زیر دریایی برخورد می کند و یا هم راه خود را گم کرده نابود می گردد. بالاخره به منزل و مقصد خود نمی رسد. بناءً داشتن یک برنامه امری است ضروری و لازمی تا به واسطه آن به تمام مشکلات و نا برابری های اجتماعی و اقتصادی رسیده گی شده وطبق آن عمل بايد كرد ،مثلاً دولت نمی تواند بدون برنامه، اول کجا و چی را باسازی کند، این همه روی یک برنامه صورت می گیرد.
لازم به تذكراست كه دولت خود دربرنامه ريزي نقش خيلي مهم را دارد. زيرا دولت ها ميتواند با طرح برنامه هاي خود بخش خصوصي رابرانگيزد يا هم زمينه بهترفعاليت رابرايشان مهيا سازد واينكه دولت خود دربرنامه بريزي چقدرسهم دارد مربوط نظام اقتصادي همان كشورميشود.مثلادرنظام اقتصادي متمركزقسمت زيادي برنامهها بواسطه خود دولت مورداجراقرارميگيرد.برعكس درنظام اقتصادي آزاد طرح واجراكننده برنامه وپلان بخش خصوصي بوده دولت آنقدرنقش ندارد.
برنامه ريزي هاي كه ازطرف دولت ها صورت ميگيرد داراي يك سلسله مشخصات مثلا ازنظرزمان وچگونگي مورداجراقراردادن ميباشد.وبعضي نكات درتهيه يك پلان وبرنامه خيلي ضروري بوده ازقبيل منابع٬ وقت، انعطاف پذيري وغيره .درعمل برنامه ريزي هاي مختلف وزيادي وجود دارد٬ ولي آنچه كه ميان تمام انواع برنامه ريزي ها مشترك است عبارت ازهدف ميباشد .وقتي يك برنامه را موفق گقته ميتوانيم كه هدف ازقبل تعين شده رابرآورده ساخته باشد.
بطورعموم هدف برنامه ريزي هاي انكشاف اقتصادي ،بلندبردن سطح استخدام٬ توازن بيلانس تاديات،رشداقتصادي،حفظ حاكميت اقتصادي وبلاخره استفاده معقول ازمنابع ميباشد.
نویسنده : حمیدالله حمیدی
