روشنفکر و روشنفکری از جمله پدیده های اند که حتم دارم شما بصورت مستقیم یا غیر مستقیم با آنها درگیر و مواجه شده اید. اما آنچه من درین نوشته به دنبال آن هستم، پرداختن به پدیده های چون روشنفکر، روشنفکری، رسالت و مسئولیت روشنفکران در جامعه انسانی و روشنفکرنما های جامعه ما است.
در حقیقت روشنفکری یک تحرکی است که بتواند نواقص جامعه را از میان بردارد و جامعه را بهترین شکل ممکن به کمال برساند و پیشرفت و ترقی یک جامعه را چه از نظر فکری و چه از نظر فزیکی رقم بزند. در مورد تاریخچه روشنفکری باید بگویم که این یک پدیده جدید و مربوط به تمدن نوین بشری است اما مفهوم آنرا میشود در تاریخ دور نیز جستجو کرد، چنانچه فلاسفه قدیم یونان مانند افلاطون و سقراط روشنفکر را مغز و وجدان منتقد جوامع قلمداد کرده بودند.
در مورد اطلاق کلمه روشنفکر به یک شخص، بعضی به این نظر اند که شخصی که توانایی و استعداد مطرح کردن فلسفه، پیام، طرز دید و باور را برای اعضای جامعه داشته باشد میتوان به آن شخص روشنفکر گفت. اما من میخواهم درین مورد نقل قولی از مرتضی مطهری که خود از روشنفکران بزرگ است داشته باشم که ایشان خصوصیاتی را برای روشنفکر برشمرده، این چنین نظر داده اند: "روشنفکر باید به موضع گیری و مسئولیت خود در جامعه آگاه بوده، با فرهنگ ملی و هویت ملی جامعه آشنا باشد، ارتباط خود را با همه انسان ها به شیوه مناسب آن حفظ کند و در جهت آگاهی جامعه سعی خود را به خرچ دهد و مردم را در مسیر آزادی به حرکت بیاورد."
روشنفکر از متن جامعه برمیخیزد و مرهمی بر درد های مردمان جامعه است و درکنار باور انتقادی که از شرایط نامطلوب جامعه دارد با دیدگاه های منطقی خود در پی برطرف کردن درد ها، ارائه راه حل ها و پیش بینی آینده یک جامعه است پس به این اساس به هر دانشمند، فیلسوف، هنرمند و نویسنده نمیتوان روشنفکر گفت.
اما در مورد روشنفکر نما های جامعه ما (افغانستان) که با تقلید کور کورانه و بی هدف تحت تأثیر فکر و اندیشه غربی قرار گرفته اند و روشنفکری را در شکل و شمایل ظاهری از جمله (مدل مو، ریش، نحوه لباس پوشیدن ...)، اندیشه های دین زدایی مانند سکولاریزم که در غرب حاکم است و مسایل ازین قبیل می بینند، خود را روشنفکر مینامند و سعی در ایجاد شکاف طبقاتی و منحرف کردن جامعه دارند و اینکه آیا مواردی را که در بحث روشنفکری مطرح کردم در آنها دیده میشود یا نه؟ و اینکه آیا میشود به آنان روشنفکر گفت؟ قضاوت را به عهده شما خوانندگان عزیز میگذارم ...
پایان
نویسنده: محمد کمیل "جوادی"
خزان 1392
