زه یو زده کوونکی یم او د زده کونکی ټول حالتونه په ورځنی توکه یی تجربه کوم. که څه هم دغه زما د دندی برخه نه ده چی د دوی د اجتماعی پرمختک مهارتونو نه او دا چی دوی د ژوند کولو پیله کی په اجتماع کی دی٫ پوه اوسم. که څه هم د زده کونکو سره په تعامل کی کیدل ډيره حوصله په کار لریۍ٬ زه د هغو ستونزی کورم که د هغو ژوند باندی مثبته تاثیر ولرم٫ د کامله واکمنی سره دغه ستونزی تجربه کومه. د دغه ۳۶ نفری ټولکی سره کار کول تل سرګرمه کونکی نه دی٫ بیا هم د زده کوونکو سره کار کولو نه خوند وړم او حاضره نه یم د هغه د نړی کوم بل شی سره موبدله کړم. 

که څه هم هیڅوک کامله نه دی٬ زه کوښښ کوم چی یوه ښه الګو خپل زده کوونکو ته اوسی. ټول خلک ځینی نکتی د خپل ځان سره لری چی خوښ یی نه لری چی څوک ورباندی پښی کښښدی٬ زما غرور د دغه نکتو حیثیت راته لری. هغه نوم ګذاریانی چی نن په معموله توکه په ماشومانو باندی کښښدل کیږی ماته ډير په زړه پوری نه دی. دوی احساس کوی چی ټول شیان دوی ته اړه لری او انتظار لری ترڅو چی پرته د کوښښ نه لاسته راوړنو ته ورسیږی. دوی ته متاسفم یم٬ ځکه یوه ورځ به دوی پوه شی چی پرته د کوښښ نه ژوند دوی ته هیڅ شی نه ورکوی او هغه ورځ به ډیر ژر راورسیږی. چی دوی به مجبوره شی خپل ژوند بدل کړی. 

یو شمیر ډیر ماشومان خپل ننی شیان بی ارزښته شمیری او خپلی نیکمرغی ته د هغو په مقایسه کی چی د هغو نه برخه مند دی لږ توجه کوی. دوی تل د خپل پلار او مور نه د آخرین هوشمند ګوشیانو نه اخیستلو په خاطر باندی شکایت کوی٬ په دغه صورت کی چی یو شمیر ډیر ماشومان شته دی چی تر اوسه برق او څکلو آبو ته لاسرسنی نه لری. دوی د ډوډی خوړلو نه د پلار او مور سره ستړی شوی دی په دغه صورت کی چی ډیر ماشومان د وږی نه مړه کیږی. خپل پلار او مور ته بی احترامی کړی او په خپل ښوونځيو کی ډیر کوښښ نه کوی٬ او یو شمیر ډیر یی د زده کړی سره لاسرسنی نه لری. ضرور نه دی چی د دغه ناوړه٫ بی احتیاطانه او ناپوه رفتار لپاره د نورو کوښښ نه لری ولاړ شو٫ کافی دی چی د معیوبه ماشومانو لپاره مو فکر وکړو چی د کامله اراده سره د ژوند ستونزو نه باید تیر شی. نیکمرغه٬ یو شمیر دغه ماشومان موفقه لویانو ته موبدله کیږی چی یو وخت د غرور او تکبر سره نادیده لیدل کیدل. ماری ګانون (Mary Gannon) د دغو یو غړیو نه دی. 

ماری په یو مکزیکی یتیم خانه کی زیږیدلی دی او د یو آمریکایی کورنۍ له خوا نه په فرزندی نیول شوی دی٫ هغو دغه لاره یی په آسانه نه مخته وړیی. نه داچی هغو په کافی توکه بریښنا او ډوډی د خوړلو لپاره نه درلودله٫ او پرته د لاسو نه زیږیدلی دی. او حتا فکر یی هم نشم کولی چی څرنکه د دغه لوی معیوبیت سره ژوند کوی او که زه پر ځای یی وم څه کار می کولو. په دغه حال کی٫ ماری د خپل ژوند سره خوشاله دی٫ او هغه اوس د ریاضی ښوونکی په و یوه میانه ښوونځی که په لیکواد٫ اوهایو (Lakewood, Ohio) کی دی. هره ورځ چی ټولکی ته یی ځی د زده کونکو لپاره یی ډیر الهام بخشه دی٫ نه په دی خاطر چی هغه د معیوبیت سره یی واکمن دی ځکه چی هغه یو عالی ښوونکی هم دی. د دغه معیوبیت سره یی هم٬ ماری ډیر لازمی لاری د خپل یو عادی ژوند لپاره موندلی دی٬ هغه حتا موټروانی هم کوی او نه غواړی چی د دغه معیوبیت په خاطر باندی یی د لازمه تداوی لاندی شی. هغه په دغه باور باندی دی چی ژوند یی په یو خاصه دلیل باندی په دغه حالت راوړی دی او هر کله چی هغه کوښښ کوی چی یوه بیله لاره د خپل کارایی تداوی لپاره وموندی٬ حس کوی چی دغه ناتوانی یی هغو ته وخت ورکړی ترڅو چی د ژوند قدر ډیر ښه پوه شی. یو شمیر ننی ماشومان کولی شی د یوی میرمنی نه لکه ماری نه ډیر شیان زده کړی. 

د خدای نه مننه کوم چی ټول زده کونکی زده کړه بی ارزښته نه بولی. په افغانستان کی ټولو نجونو او هلکانو ته ښوونځی برابره نه دی بلکه یو امتیاز ګڼل کیږی او د ماشومانو نظرونو د زده کونکو٬ کتابونو او لوستو په اړه ډیر متفاوته دی. که څه هم د بی سوادی کچه په افغانستان کی ډیر کمه ده٬ نران او ښځی د دغه نه ښه پوه دی که د ښوونځی او زده کولو تلل ورته چمتو وی نن به څومره نیکمرغه ول. د افغانستان ځینی برخو کی تر اوسه هم د ښځو سره ظلمونه د طالبانو له خوانه کیږی. چی دوی د زده کړی نه پاتی کړی او په بی رحمانه توکه ورباندی ظلم وشی. زده کړه ځینو کورنیو ته ډیر خطرناکه ده او یو دلیل د هغو نه دا دی چی زده کړه او روزنه په افغانستان کی پرمختک نه دی کړی. 

نیکمرغه٫ یو شمیر سازمانونه د افغانستان زده کړی سامانه سره او د زده کولو شیانو فراهم کولو او تدرکاتو سره٫ پشتیبانی کوی. په نمونه توکه٬ انکس فلم٬ یوه ډیجیټالی تارنما ده چی ډیر وختونه یی د مستقله فلم جوړونکو لپاره فراهم کړی ده ترڅو چی خپل کارونه په نړیواله کچه باندی په نمایش کښښدی. انکس فلم شکبه د انترنټ لس زده کړی ټولکیان یی د هرات ښوونځیو کی چی د افغانستان درېم لوی ښار دی خلاص کړی دی. دغه شبکه دغه ښوونځیان یی د کامپیوټر٫ انترنټ او زده کړی پروګرامونو سره مجهزه کړی دی. او د ځلویښ زرو نه ډیر زده کونکو د هغو ګټه اخلی. انکس فلم د افغان پرمختکه پروګرام پر اساس باندی په نظر کی لری چی ۳۰ نور ښوونځیان هم په دغه ښار کی مجهزه کړی. د انکس فلم فعالیتونه د افغانستان ښوونځیو کی ډیر الهام بخشه دی٬ چی زده کړه٫ روزنه او اقتصادی پرمختک د یو بل سره یوځای پرمختک کوی. پرته د واقعی وختونو فراهم کولو سره د نوی نسل لپاره هیڅ روښانه راتلونکه نشته ده. یو شمیر زده کونکی د زده کړی شیانو درلودلو سره او د بلاګ لیکلو او په آنلاینه توکه د هغو په ګډون کښښدلو سره په اجتماعی رسانو پیسی لاسته راوړی. بلاګ لیکل د انکس فلم په کمک باندی هغوی واکمن کوی ترڅو چی پیسی لاسته راوړی او هغوی ته یی ډیر ارزښتمنده وختونه فراهم کړی دی چی نه تنها د نړیواله حرفه ای خلک سره یوځای شی بلکه خپل شخصی کار او بار هم پیل کړی او د راهبردونو نه ګټه واخلی چی پرته د انکس فلم کمک نه هیڅکله ورته نه رسیږی. انکس فلم د افغانستان اقتصادی برخه کی یی نقس لوبولی دی. څوک بل دی؟