در بحث نظریه های آموزشی دو نظریه وجود دارد که عبارت اند از مدل مکانسمی و مدل ارگانسمی.
مدل مکانسمی: این مدل بر مواد و ابزار آموزشی تکیه دارد و بیشتر در مشاغل فنی و صنفی کاربرد دارد.
مدل ارگانسمی: این مدل بر افراد و نیروی انسانی تکیه دارد و بیشتر در مشاغل خدماتی و رفاهی موثر است.
تفاوت دو برنامه آموزشی
برنامه آموزشی بر اساس دیدگاه مکانیکی با برنامه آموزشی بر اساس دیدگاه ارگانیتیک باهم متفاوت هستند.
مکانیتیک. برای رفع نیازهای احتمالی در آینده نامشخص بکار میرود. در سطح ملی برنامه های یکسانی وجود دارد. اعمال روش و یکنواختی انجام میشود. انحصار مواد و مطالب درسی به منابع محدود و مشخص است. درونمایه های آموزش و یادگیری جهت آموزش توسط معلم صورت میگیرد. برای آموزش به موضوع مشخص توجه میشود. ضرورت آموزش بر حسب برنامه عمومی مبتی بر رشد فرد صورت میگیرد. هدف حفظ مطالب درسی و ارزیابی یادگیری بر اساس همرات صورت میگیرد.
ویژگی های روش ارگانیتیک عبارت اند از: رفع نیازهای واقعی و قطعی حال و آینده بر اساس ویژگی های این روش صورت میگیرد. بر برنامه ها متناسب با شرایط محلی, بومی, صنفی و سازمانی صورت میگیرد. انعطاف پذیری و آزادی عمل معلم و استاد در تدریس لحاظ میگردد. بهره گیری از منابع متعدد و مختلف در درسها صورت میگیرد.
بین یادگیرنده و معلم رابطه متقابل ایجاد میگردد. تمرکز بر حل مشکل و یا مسئله معین از طریق آموزش صورت میگیرد. لزوم آمادگی فرد برای ایفای نقشهای اجتماعی و آمادگی برای رفع نیازها و ارزیابی یادگیری بر اساس عملکرد فرد صورت میگیرد.
اینها عبارت از ویژگی های هر یک از نظریه های آموزشی می باشند که بر اساس آنها برنامه های آموزشی شناخته میشوند. حالا به مرحله تعیین نیازهای آموزشی رسیده ایم. برای تعین نیازهای آموزشی باید یک سلسله شرایط را سنجید. نخست آماده سازی و تجهیز فضای آموزشی می باشد. که باید مد نظر قرار گیرد. دوم تهیه مواد و ابزار آموزشی است. زیرا بدون محل آماده و تجهیز شده و همچنین ابزار و سامان آلات آموزشی, آموزش ممکن نیست.
انتقال مواد آموزش: تاکید روی روشهای مفید آموزش که آموزش را سهل میکند, تدریس بهینه یعنی استفاده به بهترین شکل برای آموزش برتر و بهتر, مشارکت و علاقه فراگیران یعنی بتوانیم که فراگیران و دانش آموزان را ره بهترین شکل جذب برنامه های آموزشی خود نماییم تا آنها با علاقه به آموزش بپردازند. و آخرین نکته در این مورد عبارت از ارزشیابی است. ارزشیابی عبارت از بررسی میزان یادگیری بر اساس نتایج بدست آمده می باشد. یعنی باید بتوانیم تا براساس نتایج که بدست می آوریم میزان یادگیری دانش آموزان را تجزیه و تحلیل کنیم.
