وَأَوْحَىٰ رَبُّكَ إِلَى النَّحْلِ أَنِ اتَّخِذِي مِنَ الْجِبَالِ بُيُوتًا وَمِنَ الشَّجَرِ وَمِمَّا يَعْرِشُونَ ثُمَّ كُلِي مِن كُلِّ الثَّمَرَاتِ فَاسْلُكِي سُبُلَ رَبِّكِ ذُلُلًا ۚ يَخْرُجُ مِن بُطُونِهَا شَرَابٌ مُّخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ فِيهِ شِفَاءٌ لِّلنَّاسِ ۗ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَةً لِّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ (نحل: 69-68) (و پروردگار تو به زنبور عسل «وحی» (و الهام غریزی) نمود که: «از کوه‌ها و درختان و داربستهایی که مردم می‌سازند، خانه‌هایی برگزین! سپس از تمام ثمرات (و شیره گلها) بخور و راه‌هایی را که پروردگارت برای تو تعیین کرده است، براحتی بپیما! «از درون شکم آنها، نوشیدنی با رنگهای مختلف خارج میشود که در آن، شفا برای مردم است؛ به یقین در این امر، نشانه روشنی است برای جمعیّتی که می‌اندیشند).
پیامبر اکرم(ص) می فرمایند: عَلَیکُم بِا لشِفاءینِ ألعَسَلَ وَ اَلقُرآن
(شما را به بهره گیری از دو شفادهنده یعنی عسل و قرآن سفارش می کنم). شکی نیست که آیات قرآنی و بعد از آن احادیث شریفه ای که در رابطه با عسل وارد شده از راسخ ترین و روشن برین منون کهن در این رابطه می باشد. همچنین این آیات و احادیث جزء نخستین متونی هستند که با قاطعیت درباره فایده عسل و ویژگیهای درمانی آن سخن گفته اند.
عسل دارای بیش از 70 ماده مختلف است عسل مهمترین منبع مواد قندی طبیعی است و تاکنون 15 نوع قند در آن کشف گردیده است که از مهمترین آنها می توان به فرکتوز (قند میوه) به نسبت 40% و گلوکز (قند انگور) به نسبت 30% و قند نیشکر به نسبت 4 % و در مجموع یک کیلو گرم عسل 3250 کالری حرارت می دهد. عسل به لحاظ داشتن برخی انواع از مواد تخمیری در تبادلات غذایی و کمک به هضم غذا در میان خوراکیها بالاترین مرتبه ر ادارد مهمترین مواد تخمیری موجود در عسل عبارتند از آمیلاس که مواد یشاسته ای را مبدل به قند میکند و اینورتاس که قند معمولی را به قند انگور و قند میوه مبدل می سازد و نیز کاتالاس ، پرو کسیداز و لیپاز.
عسل دارای انواع ویتامین، پروتین، اسیدهای آمینه و اسیدهای آلی مثل اسید فورمیک، مشتقات کلوروفیل، مقداری آنزیم و محرکهای حیاتی و رایحه های معطر میباشد.املاح معدنی در عسل فراوانند از جمله کلیسم، سدیم، پتاسیم، منگنز، آهن، کلر، فسفر، گوگرد و یُد. املاح موجود در عسل 2% وزن آن را تشکیل می دهد. بسیاری از محققین تاکید دارند که عسل دارای عوامل قوی ضد میکروب می باشد. همچنین اعتقاد بر این است که عسل دارای هورمون نباتی و نوعی هورمون جنسی ( از مشتقات استروژن ) است.
می بینیم که عسل ماده ای بسیار پیچیده و البته ممکن است با توجه به نوع گلهای که زنبورها از آن تغذیه می کنند، عسل مناطق مختلف اندک تفاوتی با هم داشته باشند. شاید فراوانی عناصر تشکیل دهنده عسل که در هیچ ماده غذایی دیگری به این صودت جمع نیستند، در نتیجه تغذیه زنبور عسل از انواع و اقسام گلها و گیاهان و در راستای اجابت ندای خالق متعال باشد که به زنبور عسل وحی فرموده که: (ثُمَّ كُلِي مِن كُلِّ الثَّمَرَاتِ فَاسْلُكِي سُبُلَ رَبِّكِ ذُلُلً يَخْرُجُ مِن بُطُونِهَا شَرَابٌ مُّخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ)
( وسپس از میوه های شیرین و از حلاوت و شهد گلهای خوشبو تغذیه کنید و راه پروردگارتان را به اطاعت بپویید آنگاه از درون آنها شربت شیرینی به رنگهای مختلف بیرون آید. (نحل: 69)
اکنون مشخص گردیده که زنبور نه فقط عسل را تولید می کند، بلکه مواد دیگری را نیز می سازد که در برخی موارد نسبت به عسل از پیچیدگی کمتری بر خوردارند و در برخی موارد دیگر بسیار پیچیده ترند. لانه های شش ضلعی را از موم می سازد و غذای ملکه (شاه انگبین) را تولید می کند که از عسل معمولی بسیار پیچیده تر است. این نوع عسل توسط زنبورهای کارگر تولید و تقدیم ملکه می گردد. همچنین روشن گردیده که قدرت شفابخشی عسل بستگی به تنوع گلهایی دارد که زنبور از آن تغذیه می نماید.
ویژگیهای عسل که دانستن آنها ضروری است:
- گذشت زمان آن را فاسد نمی کند، مشروط به اینکه دور از رطوبت نگهداری شود.
- اگر بیش از 60 درجه حرارت ببیند، مقداری از خواص خود را به عنوان یک غذای کامل از دست می دهد.
خاصیت ضدمیکروبی و ضد عفونی عسل:
دانشمندان تاکید دارند که میکروبهای که عامل بیماری انسانها هستند قادر به ادامه حیات در عسل نیستند و عملا عسل آنها را از بین خواهد برد. برای این خاصیت عسل نظریات بسیاری ارایه گردیده که از جمله آنها موارد زیر را میتوان نام برد:
ا. وجود اسید فورمیک در عسل که یک ماده ضد میکروب است.
2. بالا بودن میزان مواد قندی مو جود در عسل که 80% از ترکیب آن را در برمی گیرد. خرما نیز به دلیل داشتن ترکیبات قنی بالا همین خاصیت را دارد و میکروب در آن رشد نمی کند.
3. وجود موادی که مانع از رشد میکروب می شوند این مواد توسط زنبور ساخته میشود و در عسل های مصنوعی وجود ندارد. این نظریه 
نسبت به سایر نظریه ها از اهمیت بیشتری بر خوردار است.
عسل و رژیم غذایی در بیماری قند:
رژیم غذایی مناسب در بیماری قند یکی از ارکان اساسی درمان این بیماری است بویژه در بیماری قند سالمندان زیرا رژیم غذایی در 50% موارد برای درمان بیماری کافی است و در 30% موارد دیگر به بهبودی این بیماری کمک می کند. اما اگر بیمار جوان باشد، از تزریق آنسولین استفاده می شود. رکن اساسی رژیم غذایی مبتنی بر خودداری از مصرف جمیع انواع مواد قندی و نشاسته ای مثل نان، برنج، سیب زمینی، شیرینی و شربت است. ودر حقیقت این گونه رژیم بسیار مشکل و طاقت فرساست. و در اینجا وجود یک ماده غذایی شیرین که علاوه بر لذیذ بودن، انرژی مورد نیاز بدن را نیز تأمین کند، بسیار ضروری است. و این ماده غذایی عسل است. آزمایشاتی که توسط دانشمندان بعمل آمده ثابت کرده است که بدن انسان قادر است قند میوه را به راحتی و به سرعت جذب کند هر چند مبتلا به بیماری قند باشد و قند میوه به نسبت بالایی در عسل وجود دارد و 40% از ترکیبات عسل را تشکیل می دهد. ازین رو توصیه شده است که این بیماران عسل را جایگزین سایر مواد قندی نمایند.
پوسیدگی دندان نزد افراد بسیار شایع است بویژه افرادی که مواد قندی مصنوعی را به فراوانی مصرف می کنند. موادی که به دلیل داشتن قن شیر قابل تخمیر می باشند.
می توانیم نقش عسل را در پیشگیری از پوسیدگی دندان را از نتیجه آزمایشاتی که توسط دو دانشمند به نام های وسبورن و نوزیسکین وست بر روی تعدادی از مردم در خلال پنج هفته و نیم انجام گرفت، لمس کنیم. در این آزمایشات ثابت گردید که 100% افرادی که در این مدت مواد قندی طبیعی (70 گرم عسل در روز) را مصرف کرده و از قل نیز دچار پوسیدگی دندان نبودند، دندانهایشان سالم مانده و 72% افرادی که مواد قندی مصنوعی ( روزانه 65 گرم ) مصرف کرده اند، به پوسیدگی دندان مبتلا شده اند و در دهان همه آنها قند شیر یافت شد.
علاوه بر این که عسل یک قند طبیعی است، خاصیت ضد میکروبی آن تاثیر بسزایی در پیشگیری از پوسیدگی دندان دارد. همینطور در رشد استخوانها و درمان نرمی استخوان و تقویت لثه بسیار مؤثر و سودمند می باشد. ورشد کودکان را افزایش داده و از ابتلای آنها به بیماری نرمی استخوان پیشیری می نماید.
اگر عسل با ذغال طبی مخلوط گردد، دندانها را سفید و براق می کند.
