حیاء وآزرم

 

حیا یکی ازمهمترین اخلاق هاست . حیاوآزرم نشانه راستین است برطبیعت وسرشت انسان ,وبیانگر ارزش ایمان واندازه ادب وتربیت وی می باشد .

 

معناومفهوم حیاچیست ؟

حیابه معنی گرفتگی نفس است ,یعنی نفس نمی تواند مرتکب کار ناپسند یازشتی شود وطاقت آنراندارد .

حیا ازکلمه حیات مشتق است . اصل وریشه ی کلمه حیا به حیات وزندگی برمی گردد ,

به همین جهت می گوییم : حیاکرد . پس انسان باحیا نمی تواند شاهد نفس اهانت گرش دربرابرخداوند ,مردم یاحتی خودش باشد .

نفس انسان باحیا بخشنده است ,شخص باحیا احترام نفسش را دربرابر خداوند مردم وخودش به جامی آورد . دین اسلام مسلمانان را به شرم آزرم وحیا توصیه کرده واین خلق وخوی بزرگ را بارزترین فضیلت اسلامی بشمار آورده است .

پیامبر (ص) فرموده است : (بدون شک هردینی خلق وخوی خاص خود را دارد وخلق وخوی اسلام حیا شرم وآزرم است)_مالک

 

 

 

 

همانگونه که ابن القیم گفته : (فرض کن که پیامبران بعثت نیامده اند وآتش جهنم روشن نشده است ,آیاواجب وسزاوار نیست که بندگان از منعم وپروردگارخویش شرم وحیاداشته باشند)

وپیامبرنسبت به کارهای واجب نازک طبع ترین ونیکورفتار ترین وبا احساس ترین شخص بود وعمیق ترین شعور را داشت ونسبت به کارهای حرام بیش از همه نفرت داشت .

به روایتی از ابوسعید خدری آمده است : (شرم وحیاء پیامبر بیش از آزرم دوشیزگان پاکدامن وباحجاب بود . وهرگاه چیزی را میدید که از آن کراهت داشت مانشانه این کراهت را درچهره وی می دیدیم .)

بی گمان ایمان کریمانه ترین پیوند میان بندگان وپروردگار است وازجمله حقوق این پیوند نخستین اثرآن تزکیه نفس ودرستی اخلاق وتهذیب اعمال است  وتازمانی که عاطفه حیاوشرم درنفس پدید نیاید وانسان را از ارتکاب خطاها وگناه باز ندارد واز انجام کارهای پست احساس شرم وحقارت نکند این تزکیه وتهذیب کامل نمی شود.

وارتکاب کارهای پست بدون پرهیز وشرم وانجام گناهان صغیره بدون مبالات بدانها , دلیل براینست که نفس حیاء وشرم را از دست داده است وبدنبال آن ایمان را نیز ازدست میدهد .

 

 

 

 

 

پیامبر(ص)می فرماید : ( حیاء وایمان باهم اند هرگاه یکی برداشته شود دیگری نیز برداشته میشود )

واین بدین علت است که هرگاه انسان حیا وآزرم راازدست بدهد بتدریج ازبد به بدتر می گراید وازیک عمل پست به یک عمل پست تر اقدام می نماید .

وازپیامبرنقل شده است که مراحل این سقوط رابیان کرده است که از بی حیائی وبی شرمی شروع می شود وبه بدترین فرجام می انجامد :

(بی گمان خداوند هرگاه بخواهد کسی را براثر اعمال خویش هلاک کند ,نخست حیا را از وی میگیرد ,سپس چون حیا از وی گرفته شد اورا نمی یابی مگر اینکه مبغوض است وچون مبغوض گردد امانت وامانتداری نیز از وی گرفته می شود وچون امانت از وی گرفته شد خائن وخیانت پیشه می شود وچون خیانت پیشه گردد ,رحمت ومهربانی از دل وی کنده میشود وچون رحمت ازدل وی کنده می شود وچون رحمت ازدل وی کنده شد اورا نمی یابی مگر اینکه ملعون باشد وچون ملعون ومنفور شد ازدایره اسلام خارج میگردد ).

این بیان دقیق ترتیب مراحل واوصاف بیماریهای نفس انسان ودگرگونی آنست که نشان می دهد چگونه ازیک مرحله به مرحله بدتر وزشت تری می رسد .

آیا تفاوتی میان خجالت وحیا است ؟

بسیاری ازما گمان میکنند که معنای حیا گرفتگی وخجالت است اما فرق زیادی میان خجالت وحیا وجود دارد .

روانشناسان خجالت راچنین تعریف میکنند : پریشانی ای که درنتیجه یک موضع گیری ایجاد میگردد ,مثل پرسش معلم از دانش آموز ,دانش آموز را می بینی که خجالت می کشد ونمی تواند آشکارا نظرش را بیان کند . این خجالت ناشی از بزدلی وترس است , بنابراین شخصیت خجالتی ,شخصیت ضعیف است شخصیتی که ارزش خود را نمی داند , ولی حیا کاملا برعکس این مفهوم است , زیرا ازشخصیت قوی ونیرومند سرچشمه میگیرد , شخصیتی که ارزش وبهای خویش را ازانجام زشتی وپلیدی ها والاتر می پندارد .

وحیا برخلاف خجالت تنها در حدود مشروعات واقع میشود کسی که از سرزنش باطل پیشگان می ترسد وبدان اهمیت میدهد صاحب حیا شمرده نمیشود زیرا حیا دربرابر باطل نیست وباگمراهان جایگاهی ندارد وبه هنگام دفاع ازحق ویاری از حق نیز حیا جایگاهی ندارد .

 

 

 

 

 , حیا وشرم از خداوند است ما ازخیرات او بهره میبریم وروزی می خوریم واز هوای او تنفس میکنیم وبرزمین او گام برمیداریم ودر زیر سقف آسمان او هستیم . انسان در برابر کمترین نعمت ازاین قبیل نعمتها خجالت میکشد که دربرابر صاحبش اسائه ادب کند پس چگونه مردم از اسائه ادب درپیشگاه خداوند پروردگار نترسند وشرم نکنند که از گهواره تاگور غرق در نعمتهای او هستند وهمیشه از نعمتهایاوبهرهمیبرند ؟