کلید هر قرائتی درباره ماهی و گربه در آن است که تکلیفمان را با نگاه منطبق شده بر دوربین روشن کنیم. در اینجا با پرسش چه کسی نگاه می کند، سعی می کنیم تا خیلیل مجمل، یک زاویه تازه برای گفت و گو درباره فیلم بگشاییم
نگارنده در یادداشت "پرسه میان واقعیت های تاخورده" که در روزنامه اعتماد به چاپ رسید،از یک زاویه به بررسی فیلم ماهی و گربه پرداخته است. اما در این مجال بر آن هستم تاایده دیگری برای توضیح فیلم را مطرح کنم وآن ایده متکی به آن است که پرسش کنیم "چه کسی در حال نگاه کردن است؟" یعنی بر خلاف ایده متن قبل که دوربین را نگاهی بی فاعل در نظر گرفته بودیم، اصرار کنیم که این نگاه بی فاعل نیست. در این صورت اگر قرار باشد که این نگاه نگاه کسی باشد، باید پرسید که نگاه چه کسی است که بدون بدن با شخصیت ها به حرکت در می آید؟ این پرسش ناخوداگاه ما را به سمت سکوی دیگری برای توضیح فیلم می برد: بی شک کسی که نگاه می کند در حال خواب دیدن است!
یعنی دوربین نگاه فردی است که در خواب این رویدادها را تجربه می کند
اگر اینچنین باشد، ما یک کاندید خوب برای این نگاه داریم:مادر کامبیز. این مادر کامبیز هست که در ابتدای فیلم خبر کذایی روزنامه را خوانده و در کمال دل نگرانی از بابت پسرش که به اردو رفته است، در حال تصویر سازی واقعیت ناملایم اجتماع و اطرافیان کامبیز در خواب است. چون او در حال خواب دیدن است به جای اینکه ما شاهد روایتی منسجم باشیم، شاهد پریشانی و بی قرار چرخیدن میان روایت ها هستیم. نگاه مادر کامبیز در خواب پر از تشویش است و به هر که نگاه می کند او را مشکوک و دلهره انگیز به تصویر می کشد.
این نگاه آسیب دبده گویی، نگاه ترسان یک مادر ایرانی است، که فرزندش را تحت سایه مخاطرات بی شماری می بیند. این نگاه سعی می کند در خواب تصور کند که در حال تماس با شوهرش هست تا بلکه کامبیز را منصرف کند یا او را تحت نظر بگیرد. وی پذیرفته که یک فاجعه در این اردو پنهان شده اما این فاجعه را کجا باید پیدا کند؟ از این رو این نگاه آنقدر در پی یک فاجعه سرگردان می چرخد و از پرسپکتیوی به پرسپکتیو دیگری می غلطد تا بالاخره یک پرسپکتیو پیدا می کند که از آن فاجعه ای بیرون بیاید و این خواب ازاردهنده را به پایان ببرد.
اتخاذ این زاویه در قبال فیلم، می تواند به سهم خود چیزهایی را توجیه نماید: فضای رعب آور فیلم، پریشانی ها در زبان شخصیت ها، حضور روح جمشید در برابر چشم ما، و متن ابتدای فیلم و...اما به هر حال این هم تنها یک زاویه برای نگریست به فیلم قابلی مانند ماهی و گربه است.
یعنی دوربین نگاه فردی است که در خواب این رویدادها را تجربه می کند
اگر اینچنین باشد، ما یک کاندید خوب برای این نگاه داریم:مادر کامبیز. این مادر کامبیز هست که در ابتدای فیلم خبر کذایی روزنامه را خوانده و در کمال دل نگرانی از بابت پسرش که به اردو رفته است، در حال تصویر سازی واقعیت ناملایم اجتماع و اطرافیان کامبیز در خواب است. چون او در حال خواب دیدن است به جای اینکه ما شاهد روایتی منسجم باشیم، شاهد پریشانی و بی قرار چرخیدن میان روایت ها هستیم. نگاه مادر کامبیز در خواب پر از تشویش است و به هر که نگاه می کند او را مشکوک و دلهره انگیز به تصویر می کشد.
این نگاه آسیب دبده گویی، نگاه ترسان یک مادر ایرانی است، که فرزندش را تحت سایه مخاطرات بی شماری می بیند. این نگاه سعی می کند در خواب تصور کند که در حال تماس با شوهرش هست تا بلکه کامبیز را منصرف کند یا او را تحت نظر بگیرد. وی پذیرفته که یک فاجعه در این اردو پنهان شده اما این فاجعه را کجا باید پیدا کند؟ از این رو این نگاه آنقدر در پی یک فاجعه سرگردان می چرخد و از پرسپکتیوی به پرسپکتیو دیگری می غلطد تا بالاخره یک پرسپکتیو پیدا می کند که از آن فاجعه ای بیرون بیاید و این خواب ازاردهنده را به پایان ببرد.
اتخاذ این زاویه در قبال فیلم، می تواند به سهم خود چیزهایی را توجیه نماید: فضای رعب آور فیلم، پریشانی ها در زبان شخصیت ها، حضور روح جمشید در برابر چشم ما، و متن ابتدای فیلم و...اما به هر حال این هم تنها یک زاویه برای نگریست به فیلم قابلی مانند ماهی و گربه است.
