تعلیم وتربیه در افغانستان یک امر بسیار ضروری است تا افراد این ملت بتوانند از دانش وآگاهی خوبی برخوردار شوند واز افکار قدیمی وکهنه که مخالف با رفتن دختران به مکتب بود جدا شوند وبه سوی ترقی وپیشرفت حرکت کنند. افغانستان بیشتر از هر ملتی دیگر، نیاز به یک سیستم قوی تعلیم وتربیه دارد. اما متاسفانه سیستم تعلیم وتربیه در افغانستان در بدترین شرایط خود قرار دارد، شاگردان مکتب در صنوف هشت ونه هنوز در نوشتن وخواندن خود مشکل دارند واطفال تا صنف پنج وشش نوشتن کلمات وجملات را تازه می فهمند
.
از انگلیسی، کیمیا، ریاضی، فزیک ،جغرافیا،وحتی خط وهنر که در مکتب آموزش داده میشود، هیچ استفاده ای کرده نمی توانند چراکه مطالب را به طور صحیح نیاموخته اند ویا اینکه فرصتی برای تمرین نداشته اند تا درس خود را بیاموزند. حجم کتابهای درسی چنان زیاد است که استادان به مشکل می توانند چند فصل از کتاب را درس دهند وقسمت اعظم کتاب های درسی باقی می ماند واین یک چالش بزرگ برای امتحان کانکورشاگردان است
.
بسیاری از مطالب هر ساله تکرار می شوند وشاگردان با مطالب تکراری برمی خورند .دانش آموزان باید مطالب کیمیا، فزیک، بیولوژی، جغرافیا را در لابراتوار ببینند وانجام دهند، تا بهتر وبرای مدت طولانی تری در ذهنشان محفوظ بدارند اما متاسفانه لابراتوار مجهزی در مکتب وجود ندارد. تعداد استادان مسلکی درمکتب کم ومحدود است برای دروس خط، هنرویا ورزش، مسؤلان لازم نمی بینند که استادان مسلکی وجود داشته باشد وبه این خاطر شاگردان به ورزش ارزش بسیار کمی می دهند واگر به هنر ویا خط علاقه ایی داشتند پس برای آموختن آن به کورس می روند
.
شاگردان،مکتب را با یک شور وشوق خاصی شروع می کنند ومی خواهند سال جدید را بهتر وموفقانه تراز سال گذشته سپری کنند اما بعد از گذشت مدتی این سیستم،خسته کننده و وقت تلف کن معلوم می شود وشاگردان را نسبت به درس ومکتب دلسرد میسازد.شاگردان به اجبار درس ها را فقط برای همان سال می خوانند اما از آن چیزی برداشت نمی کنند نه از کتاب های اسلامی ونه ازهیچ کتاب دیگری.این یعنی تلف کردن دوازده سال عمر هزاران تن از اطفال افغان. سیستم تعلیم وتربیه آنچنان در افغانستان ضعیف است که شاگردان مجبورند برای آموزش بعضی از درس ها و کتاب های خود به کورس بروند ومقدار هنگفتی پول ماهانه به کورس ها بپردازند. تا چیزی از کورس بیاموزند و امتحان مکاتب را بهتر سپری کنند. چرا ما باید این چنین سیستم تعلیم وتربیه ی ضعیفی داشته باشیم؟
در صورتی که در کشورهای خارجی شاگردان نه تنها درسهای خود را از مکتب می آموزند بلکه از آنها برداشت خوب نیز دارند واز آموزه های خود در هر مکان ودر هر چالش ومشکلی استفاده می کنند. آنها وقت اضافی برای انجام کارهای دیگر نیز دارند. آنها می توانند در مواقع رخصتی های مکتب به دنبال استعدادهای خود بگردند واستعداد های خود را در عرصه های مختلف پیدا کنند ودر نهایت قادرند شغل مناسب ومورد علاقه ی خود را پیدا کنند. آنها می توانند نیازهای روحی خود را بهتر برطرف کنند وبه بعضی تفریخات خوش آیند مثل آموزش موسیقی، گل سازی وهزاران هنر مورد علاقه که به عنوان تفریح سالم یاد می شود بپردازند
.
اما اطفال وشاگردان افغان تمام دوره ی نوجوانی وجوانی خود را صرف فراگیری درس های مکتب وکورس می کنند وتمام نوجوانی وجوانی خود را فدای این سیستم ضغیف وغلط می کنند. آنها وقت ندارند که استعدادهای خود را پیدا وشناسایی کنند ، وقتی برای انجام کارهای مورد علاقه ی خود ندارند واگر بحواهند به امور مورد علاقه ی خود بپردازند از تعلیم وتربیه باز می مانند. شاگردان پس از سپری نمودن دوره ی دوازده ساله مکتب،ابراز می دارند که تمام دوازده سال را فقط عمر و وقت خود را تلف کرده اند واز آن چیزی برداشت نکرده اند. واین بسیار نا خوش آیندونا امید کننده است. به امید روزی که مسؤلان توجه بیشتر به سیستم معارف خود کنند وشاگردان افغان را از این اتلاف وقت وعمر نجات دهند
.
