دا دوهم بخش زما مصاحبه د میرمن ایرین وایت هغه څوک چی د ښځو دیدگاهی یی د ښځو لپاره یی د خپلی ژوند الگو یی کړی ده دی. هغه په درمانگاه کی په او گاندا کی خدمت رسولو باندی بخته ده. هغه شی چی زه ډیر د نورو شیانو نه د تاثیر لاندی اچولی یم دا دی چی ځرونکه د ښځو توانمندی حس یی په ځان کی یی د اوگاندا ښځو په لور یی کش کړی یم چی پرته د اصولو تجاوز او تخطی نه ښځی توانمندی کړی چی د هغو نه ډیر متفاوتی دی.
Picture Above: Flag of Uganda.
آیا کافی دوا د مادرانیکه چی آچ آی وی ”HIV” باندی مبتلا ده شته؟ که په کومو شرایطو باندی؟
ایرن: په لازمه توکه دوا په لاس کی نلری چی هر کله وغواړی استفاده یی کړی. یو شمیر مریضان د دوا د توزیع کولو ځای نه ډیر لری ژوند کوی چی لاس رسنه یی محدوده کوی او د مصاب کولو شرایط نورو مریضانو ته ډیر چمتو دی. ملاریا دلته ډیره واکیره ده او دوا ته اړتیا لری. زما په باور باید زده کړی ته برتره نقش قائله شو. ویروس په قوی توکه شته که د یو او یا دوو ورځو غفلت د تداوی برنامی نه, پرمختک به وکړی او باید نویی برنامه ونیسی.
تاسو د دغو ټولو موجوده علامو او نښو باندی مو توضیع ورکړه. ستاسو بلاگ کی لیکنه شته چی د کیځ جنسی روابطو نه مو منه کوی. آیا دا آچ آی وی ”HIV” ته اړه لری؟
ایرن: نه. دا په دغه خاطر دی چی کیځ ډیر ښه او مفیده وقت ډیرو خلکو ته دی. که خپله ورځ د جنسی رابطو سره پیل کړی د نورو برنامو نه شاته پاتی شی.
غټ فرهنگی فرقونه مو چی تاسو دلته ولیدل څه شیان دی؟
ایرن- تعجته کونکی موضوع زما لپاره د کنجکاوی نشتون ده. په خاصه توکه په پزیشکی موضوع گانو کی, د عامه صحت په اړه, د تفکرو او دیدگاهو پرمختک په اړه دی. کله چی د متفاوتو موضوع گانو په اړه خلکو ته پوښتنه نه پیدا کیږی او کنجکاو نکیږی جدی لکه دا دی چی لاسونه یی په ژوند کی بسته وی. موږ واقعا په کانادا کی خوشحاله یو, هغه شی چی وغواړو کولی شو په اړه یی خبری وکړو.
ځرنکه می چی آوریدلی دی کانادا د بهداشتی ساتنی ډیر ښه سطح لری. واقعا زموږ حسودی کیږی.
ایرن- موږ د ډیر ښه ساتنی سطح نه برخورداره یو. دا دقیقا موضوع ده چی کولی شو په هغو کی د غرب نړی کی او افریقا کی پیدا کړی.
د ډیر ښه زده کړی سره د عامی ساتنی سیستم سره او د توانمند کولو حس یوه ښه میانجی د غرب او فریقا مابین کی لیدل کیږی.
ایرن- موافق یم. زه یو پژوهشکر یم او د انسانانو پیژندلو جنبش می په پوهنتون کی ویلی دی او زما پایان نامه د دوایی رژیم او حافظه په اړه وو. د پایان نامی سوال دا وو چی ځرنکه حافظه د سړی په توانایی باندی د یوی ویژه رژیم تعقب لپاره تاثیر اچوی؟ اساسی نکته یی دا وه د مرتبطو پیغامو راوستول هغه خلکو ته چی د ویژه ډوډی سره حساسیت لری اړتیا ده. ډیر هیوادونه دا سیستم د خپل ځان سره لری په هغه حال کی کاناده د هغه نه برخورداره نه ده. ځکه چی د حبوباتو پروتین په مقابل کی حساس یم د دغی برنامی په خاطر می پیل کړو. کله چی د افریقا نه راغلم دا حساسیت د ملاریا تاثیر لاندی تشدید شوی وو.
Green anaconda (Eunectes murinus). Copyright © 2006 Steven G. Johnson and donated to Wikipedia under GFDL and CC-by-SA.
تاسو ملاریا باندی مصاب وی؟
ایرن- او دوه واری. ملاریا دواگانو زه یی توهم دوچار کړی وم. کله چی تاسو په یو روغتون کی کار کوی چی څو څو باره د مړیو جسدونه په سترگو وینی نور اړتیا توهم ته نلری. له همده خاطر می څو ځلی می دوا نیوله بس کړه. نیمه شپه د خوب نه ډار شوی او په اطمینان کی هغه شی چی په خوب لیدل واقعیت لری ویش کیدلم. یو ځلی می خوب ولیدلو چی یو غټ شین رنک مار زما په کور کی دی او تر لس دقیقو دا می واقعیت منلو. د ملاریا دواگانی ښی دی اما 100 فیصده نه. په اوگاندا کی هر کله بیمار شی ټول فکر کوی چی ملاریا مو نولی.
خاطره انگیزه ترین و ماندگارترینه شی چی د اوگاندا نه یی په یاد لرم څه شی دی؟
ایرن- انگیزه ترینه شی..... پرته زما نامزد نه...
واقعا؟ نامزد لری؟
ایرن- او موږ په 25 د نوامبر مو واده وکړو.
ډیر ښه
ایرن- او, البته دا یو رابطه ده. ما د خپل ځان په اړه می په اوگاندا کی ډیر و پوهیدلم. دا مهمترینه شی دی چی د اوگاندا نه می په لاس راوړو. دا چی زه کولی شم ډیر د هغو شیانو وسم چی فکر یی کوم. خپل ځان می ډیر وآزمویلو چی زما د احساس حدود چیرته دی؟ تر کومه ځای کولی شم مخته وړار شم. د دغو ټولی باکماله تجربی او په حال کی می ټوله خونسردی می حفظ کله. تاسو نشی کولی چی د ټولنی دروازه پر خپل ځان باندی بسته کړی. ځینی خلک وایی چی د ټولنی نه لری شی نور شی به احساس نکړی. اما تاسو د خلکو سره کار کوی, دا خپله غم انگیزه دی. که تاسو دا احساس ونکړی خلک به احساس وکړی. که د هغو نه لری شی صادقانه کار او انساندوستانه نه دی. خپل کنترول باید د لاس نه ورنکړی او درک یی کړی دغه مریض هم یو انسان دی او احتمالا د یو ډیر بدو د ژوند لحظو کی قرار لری.
یو ماشوم د تنفس ستونزه یی درلودله او که هلته یوه دبده د آکسیجن وی کولی یی شو هغه ماشوم ته نجات ورکړی. اما د ځنک سره یی کیناستم او د آخر نفسو عذابو یی شاهد وم. مور یی راغلی او پوشتنه یی وکړه چی آیا ماشوم کاملا ښه دی ؟ ساتونکی ورته وویل" هغه مړ شوی" د مور زړه ماتیدل او چیغه چی د هغو نه پورته شوه جدا زما احساس یی ټپی کو.
ولی خلک فکر کوی ځکه چی دوی په افریقا کی ژوند کوی د نړی نورو خلکو نه فرق لری؟ ځکه چی دارنکه رویدادونه ډیر راپیشه کیږی؟ تاسو ټولی هیلی او مینی چی هغو ماشوم ته لری هغه د لاس نه ورکړی. دا اهمیت د ژوند د ټولو کوشو د نړی نه یی شایی. شاید تاسو احساس د پاتیکیدلو په هغه ځای کی ونکړی, اما کولی شی فکر وکړی چی ځرنکه هغه ته بدلون ورکړی.
Map of Uganda from CIA World Fact Book
Would you recommend world travel to other people?
آیا سفر کول د نړی اطرافو ته توصیه کوی؟
ایرن- په هره اندازه چی د یو ځای نه فکر او قلب باندی کتنه کوی, په هماغه اندازه کولی شی دغه دیدگاه موثره وی. که په خلاص فکر کتنی او سیاحت ته ونچوی کولی شی ستاسو نه ډیر د کتنی ځای باندی زیانباره اوسی. په لومړی قدم کی یو چا ته نباید توهین وکړی. نباید یو چا ته مالی کمک وکړی, ځکه سبب کیږی چی ستاسو پسی ولویکی او ځو ځلی ستاسو نه تقاضاوی وکړی. زه د سازمانو او نور پایداره نهادونه لکه ښوونځیو باندی کمک کول فکر کوم. 5 دالره ورکول چاته ښه کار دی, اما پایداره نه دی. که تاسو د کمک لپاره خلکو ته هلته یاست. د وقت تیرول کولی شی با ارزشته شی اوسی چی هغو ته یی ورکوی.
نورو ته توصیه کوم چی سفر وکړی. فقط په کور کی پاتی کیدل او د دغو ټولو شیانو توقع درلودل لاره یی نده. سفر وکړی او د هغو نه چی شته لذت یوسی.
دری ښځی چی ستاسو الهام بخشه اوسی ځوکی دی؟
ایرن- داکتر جین چمبرلین ” Doctor Jean Chamberlain” - یو کانادایی داکتر چی ډیر وقت یی په اوگاندا کی تیر کړو.
جنیت میشل” Ginette Michel” یو د استادانو نه او زه یی هر وقت تشویق کړی یم.
پامیلا دیبویر” Pamela DeBoer” زما د مور نوم. هغه لومړنی څوک ده چی هغو د هزینو فراهمولو ته او کوښښ د بدلون لپاره یی کار کړی دی. هغو دغه کارونه یی د شهرت لپاره ندی کړی ځکه چی باور یی درلودو وکړ.
د قسمت لومړی پړاو دلته ومندی
د ډیر وللو لپاره د دغه بلاگ په اړه دلته یی وکوری: لیلین رودریگویز
Find Part I of the Interview here.
To read more of my blogs go here: Lillian Rodriguez
