از دید گاه خودم وجدان اولین محکمۀ بوده که روح و روان انسانها را مورد تقدیر، تشویق و ترغیب و سرزنش قرار میدهد.
خوب حال باید دانست که کدام مواردی هستند که وجدان را به حرکت و فعالیت آورده و سبب می شود که وجدان از خود واکنش را نشان دهد.
ولی کار کردهای وجدان متفاوت هم بوده می تواند یعنی وجدان های خواهد بو د که در بسا موارد منفی ها متأثر شده و باعث ناراحتی ذهن انسان می شود، ولی وجدان های نیز وجود دارد که فعالیت نموده ولی بر روان شخص تأثیر ندارد که این مسئله مقاومت بد روان را نشان میدهد نه ضعف وجدان را .
اغلب کسان مؤفق دارای وجدان های درست، سالم، و کاملی می باشند، البته مقصدم از وجدان کامل اینست چون درک کامل دارد، نه اینکه از نگاه مقدار به مثل عقل محاسبه شود.
و همچنان اغلب کسان دارای وجدان بی درک هم هستند که به این تعداد کسان مردم اکثراً ( بی وجدان ) صدا میزنند ، ولی این گفته کاملاً نادرست و دور از عقل می باشد، چون هیچ کسی وجود ندارد که بیدون این محکمه باشد و یگانه نهاد که در انسانها قابل تغیر نیست همانا وجدان انسانهاست.
واین را باید پذیرفته که وجدان به درک خوبی ها و بدی ها به طور مطلق قادر است، یعنی هیچ گاهی نمیشود که وجدان انسان از درک موضوعی عاجز بماند.
وجدان یگانه قاضی ای عادل است که با سرعت فیصله میکند، ولی این خود مان هستیم که فیصلۀ آنرا نادیده می گیریم.
در اکثر کسان وجدان سبب میشود تا انسان ها از بسا موارد منفی دست بکشد، و انسانی شود گویا از زندان به تازه خارج شده و از کار کردهای گذشته اش بی
نهایت پشیمان است.
اما اگر کمی از روان شناسی اضافه کنم، سرزنش های پی در پی وجدان سبب کندی ذهن، کم حوصله گی، ناراحتی و دیگر عمل های زشت انسان میشود، ولی تشویق و ترغیب آن سبب شده تا انسان عمل های خوبی را تعقیب نموده و به حد کمال برسد.
اما راه درمان چیست تا از آن استفادۀ درست صورت گیرد؟
راه درمان جز اینکه به فیصلۀ وجدان گوش فرا دهیم چیزی دیگر نخواهد بود، اما در موارد خاص، نه در همه موارد.
چون وجدان هر کسی هیچ وقتی قضاوت اشتباهی را نخواهد کرد.
خلاصه خواستم با این نوشته درک نادرست که از وجدان می کردند دور نمایم، چون وجدان بسیار جایگاه مقدس و والای دردارد.
ونباید به آن گمان بد را ارتباط دهیم.
به امید اینکه همه از وجدان های سالمی بر خوردار باشیم.
حکمت الله عزیز
