د خاطره یوسفی سره مرکه(دوهمه برخه): د افغانانو اجتماعی انقلاب به تلویزیونی شی

Posted on 24 October 2013 at 03:14

This post is also available in:

پیژندنه: په لومړی برخه کی موږ د خاطره یوسفی سره د بین المللی رسانو شخصیت په اړه خبری وکړی٫ د هغو شهرت په عنوان د یو افغان تلویزیونی څیره او د هغو مخته وړنه د (څوک غواړی میلیونر شی?) پروګرام او د هغو مینه د قدیمی پارسی او غربی اشعارو سره.

مګر د خاطره یوسفی په اړه د هغو ډیر چی وویل شول دی. هغه د یو جک او انقلابی افکار سره شخصیته ده او د دغو افکارو عملی کړلو کوښښ کی ده. حتی مخته د طالبانو سقوط نه په ۲۰۰۱ کال کی هغو د خلکو ابتکار او انګیزی نه د سولی او ښځو حقوقو لاسته راوړلو ته په افغانستان کی فعالیت کولو. هغه تر ننه دغه کار ته ادامه ورکوی او اوس یو الهام بخشه مودل ته او د افغانستان ټولو ښځو او نرانو توانمندی ته موبدله شوی ده.

په دوهمه برخه کی د مرکی نه د خاطری یوسفی سره٬ هغو د افغانانو رنسانسو په اړه خبری کوی د جمعی انقلاب سره او عملی کول یی د فلم٫ تلویزیون او جمعی رسانو سره.

په ۱۹۷۰ کال کی په امریکا کی٫ جاز ښار په نامه د (ګیل اسکات هیرون) هغه شهرت ته چی پیدا کړی وو د (انقلاب به تلویزیونی نشی) پیغام یی ټولو رسانو ته ورسولو. او د دغه شعر الفاظ د مدنی جنبشو لپاره یو شعار ته موبدله شو. دغه شعار په ۱۹۷۰ کال کی واقعیت ته موبدله شو مګر هغه وخت تغییر وکړلو.په ننی نړی کی مدرنی اړیکی او جمعی رسانی قدرتمنده ابزاره دی ترڅو چی د اجتماعی بدلونو باندی تاثیر کښښدی.

خاطره یوسفی دوم ځلی لپاره په یو منحصره مرکه کی د (ادوارد زالم) سره د ۱۵۱ افغانی دری ضرب المثلو کتاب لیکونکی٫ خبری کوی.

------

انکس فلم: خاطره جانی٬ ډیر د خوشالی ځای دی چی زه دومواری ستا سره خبری کوم. موږ د آخری مرکی نه چی ستاسره می درلوده ډیر خوند می یو وړ. څرنکه چی یو افغانی ضرب المثل وایی: د خبرو نه٫ خبری پورته کیږی.

خاطره یوسفی: (خاندی) کاملا درسته ده ادوارد جانه. زه هم د آخری مرکه نه ستاسو سره ډیره خوشاله یم. د یو خبرنګار او تلویزیونی څیری په عنوان٫ زه خبری خوښ لرم او دا یو ضروری مهارت ما ته دی. مګر ما هم داسی اوریدلی چی تاسو امریکایان یو ضرب المثل لری چی وایی: (خبری کول لږ لکښت لری) په دا مانا چی خبری کول فقط خبری دی پرته د کوم عمل نه چی ورسره اوسی. نن زه غواړم ستاسو سره د عمل په اړه٫ خبری وکړم.

انکس فلم: رښتیا وایی، ما یو فوټبال مربی درلود هر تل یی ویل (راځه چی ولاړ شو). ښه څرنکه فلم٫ انترنت او اجتماعی رسانی کولی شی په افغانستان کی د ښځو او ځوانانو ژوند ته پرمختک ورکړی؟

خاطره یوسفی: د رسانو تاثیر د افغان ټولنه باندی ډيره ده٫ حتی که هره ټولنه کی اوسی. ډیر مهم دی دا پوه شو ځکه چی رسانی د ننه د یوی ټولنی سره پرمختک کوی٫ او هم رسانی د مسئولیت منلو حس او د ځواب ویلو یی د خلکو غږ مقابل کی لری.

په افغانی ټولنه کی د رسانو لویه تاثیر کښښدل د خلکو باندی سینما٬ ټلویزیون او انترنټ لری. چالاکه او توانمنده ښځی ستاسو همکار رویا محبوب په انکس فل کی خوښ لری چی هغو ثابته کړو جمعی رسانی کولی شی د نوی لارو جوړولو سره د زده کړی لپاره تاثیر ګذاره اوسی. په همدی خاطره دی چی ټایم مجلی هغه یی په عنوان د ۱۰۰ برتره نړیواله بانفوذه ځیرو نه په ۲۰۱۳ کال اعلام کړی.

زما د تلویزیونی نمایش سره په افغانستان کی٫ زه قادر ومه ترڅو چی ډیر مثبته تاثیرات په افغان کورنیو کی په ارمغان راوړم. موږ قادر وو ترڅو چی د اجتماعی رسانو په اړه بحث وکړو د هغو سره مو اړیکه درلودله او د هغو نه یی زده کول٫ په مخصوصه توکه د افغان ښځو او نجونو مسائلو په اړه. زه یو خبرنګار یمه او په عینه وخت کی د ښځو حقوقو فعاله هم یم. ما دغه د خپل مسؤلیت په توکه ومنولو ترځو چی یو غږ بسته حنجرو ته اوسم.

فلماو ویدیو هم کولی شی سوله په ارمغان راوړی. زه تل د انګریزی لوبغاړو په اړه په نامو د (جود لاو) او جرمی جیلی) باندی فکر کوم د هغو کسانو سره چی د (د یوی ورځی سوله) او (نړیواله آتش بس کمپاین) پروګرامو سره زه یی حمایت کړم.

انکس فلم: تاسو یوه خبرنګاره٫ پلټونکی٫ تلویزیونی څیره او ښځو حقوقو مدافع یاست. او تاسو د مدرن رسانو توانایی ګانو په اړه د اجتماعی بدلونونو باندی تاثیر کښښدلو په اړه اشاره وکړله. راځی دغه ټول نظرونه د یو بل سره یوځای کړو. څرنکه د نویو رسانو محتویات کولی شی افغان ښځی کمک کړی؟

خاطره یوسفی: لڼډ ځواب دا دی: زه غواړم لومړنۍ تلویزیونی شبکه چی د ښځو باندی په لاره اچول شوی په افغانستان کی یی جوړه کړم. دغه یوه ډیره ښه او قوی آیده ده، مګر زه باور لرم چی دا هغه ایده ده چی یوه ورځ وخت به یی راورسیږی.

ما د دغه ټلویزیون شبکی نوم ښځه کیښودلو٫ کاملا مدرنه٫ هنری شبکه چی تر اوسه هماغه غوند خپره شوی نه ده. مګر عین وخت کی د ښځو لپاره آموزشی پروګرامونه په ټلویزیون٫ رادیو او نورو رسانو کی به هم خپره شی. دغه شبکه په کابل کی په لاره به واچول شی او د خپرولو ساحه به یی ټول افغانستان ونیسی ترڅو د ټولو خلکو پوهی سطحه پورته کړا.

د ښځه ټلویزیون ډیر د ښځو حقوقو او جنسی برابروالی باندی به تمرکز وکړی. دغه شبکه په اونۍ بحثونو کی د آزاده بحثونو سره د خاصو موضوعاتو باندی لکه جنسی برابر والی٫ جنسی تجاوزونه او کورنۍ خشونتونه٫ اجباری واده٫ ښځی په سیاست او رهبری کی به کار وکړی.

موږ موفقه ښځی به معرفی کړو او هغه ښځی چی په رهبری موقعیتونو کی د سمبول په عنوان دی. موږ متخصصی ښځی د خپل ځان سره لرو چی د هغو سختی نه یی چی په ژوند کی یی اخیستی دی زموږ سره خبری وکړی ترڅو چی نورو ښځو ته جرآت ورکړو ترڅو چی د خپل اجتماعی ژوند کی د دغه تجربیاتو نه کار واخلی.

د ښځه شبکه ټول ننداره کونکی به ښځی نه اوسی. مګر د دغه شبکی پروګرامونه به د ښځو لپاره اوسی ترڅو چی وکولی شو په نړی کی روشنفکره نران وموندو. په دغه صورت کی موږ به مثبت بدلونونه به راوړو او برابروالی ټولی ټولنی ته په ارمغان راوړو.

دغه ایده په خپل ذات کی کومه دښمنی به په ننی افغانستان کی د خپل ځان سره ونلری. مګر موږ نباید وډار شو. موږ باید په یاد یی ولرو چی ایده لکه ښځه تلویزیون په ۴۰ او یا ۵۰ کالو مخته په افغانستان کی د هیڅ کوم ستونزی سره مخامخ شوی نه وه. افغان ښځی په هغه وخت کی ډیره فرهنګی آزادی یی درلودله.

د افغان نوی نسل سره٫ موږ کولی شو دغه آزادی دومواری ژوندی کړو. موږ کولی شو او باید هغه بی عدالتی چی د ښځو په مقابل کی په څو پیړیو کی شوی ده د مینڅ نه یوسو څرنکه څو پیړی جګړه مو د مینڅ نه بوتله.

انکس فلم: په دغو آخرو کی خبر شو چی تاسو غواړی د ښځو خبرنګارانو حقوقو لپاره یو کاملا حرفه ای شبکه جوړه او سازماندهی یی کړی او د نورو ښځو لپاره چی په ټولنه کی بدلون مینڅ ته راوړی. دغه یو انقلابی کار دی٫ لطفا ما د دغه نه ډیر ووایی.

خاطره یوسفی: هو رښتیا ده. یوه شبکه چی کولی شی د افغان ښځو غږ اوسی دهغو تړلو سره په ټول افغانستان کی٬ موږ کولی شو ښځو ته جرات ورکړو ترڅو د مدنی او سیاسی فعالیتونو عرصه کی کډون پیدا کړی. او هغو ته د مدرن رسانو ارزښت کی او دفاع د ښځو حقوق نه٫ درس وکړو. دغه شبکه د ښځه حقوق ښکاردونکی ده٫ توانمند کول٫ اجتماعی بدلون٫ او مدافعه د ښځو مخصوصه موضوعاتو او مباحثو لپاره.

دغه شبکه کولی شی یو بنیاد د افغان ښځو د نظرونو رد او بدل کولو لپاره به جوړه کړی او مفیده او ارزښمندی مباحثونه به بیان کړی او ښځو مسائلو او د هغوی حقوقو باندی به خبری وشی. د افغان ښځو سره کار کول ډیر چټکه به توانمندی شی او زده دی یی کړی چی څرنکه د خپل حقوقو نه دفاع وکړی لکه د کار کولو حق او بیان آزادی. دغه شبکه د ښځو لپاره یوه سرپناه غوندی به اوسی د هغو کسانو لپاره چی د فشار لاندی دی او یا هم په کور ظلم ور باندی کیږی.

انقلابی؟ هو٬ مګر د هغو تکامل ډیر وخت غواړی او نباید وخت د لاس نه ورکړو. د ښځو توانمند سازی لکه یوه لاره د سولی لپاره په افغانستان کی ده. په ټولو قضیو کی دغه نران دی چی غواړی مبارزه وکړی او ښځی د سولی غوښتونکی دی. ما ته یوه افغانه جګړه کونکی ښځه راوښیی او وروسته د هغو نه به هیڅ خبری ونکړم. په افغانستان کی ډیر روشن فکره نران هم شته دی په مخصوصه توکه نوی نسل ځوانان چی دوی هم په همدی لاره فکر کوی. زما کمک دا دی ترڅو چی چوپوالی ته٫ غږ ورکړم. دا هماغه غږ به اوسی چی سوله او پرمختک به په افغانستان کی په ارمغان راوړی.

انکس فلم: تاسو وویل چی(یو هیواد پرته د فرهنګ نه لکه یو ځان دی پرته د روح نه). ستاسو اندیشه د افغان فرهنګ هویت په اړه څه دی؟ څرنکه افغانان کولی شی د خپل عامه فرهنګ نه د سولی پرمختک لپاره کار واخلی؟

خاطره یوسفی: ډیرو افغانستان کی د نظامی تجهیزاتو سره او مذهبی تعصباتو سره٫ افغانستان یی یو بسته شوی هیواد جوړ کړو. زه فکر کوم دغه کامله تعجب نه اوسی څکه د دغه دواړو ذکر شوی مواردو نه٫ ډیر په افغانستان کی په دغه ۳۰ کالو کی په سترکو لیدل کیږی. دغه خپله د افغانان مابینځ صدق کوی: باید په یاد یی ولری هر یو سړی د ۳۴ کالو نه لاندی په افغانستان کی جکړه یی د ټول وجود سره حس کړی دی.

مګر افغانستان د ۵۰۰۰ کالو غنی فرهنګ سره دی. د ابریشم تاریخی لاره په عنوان د نړی یو ځلور لاری حساب کیدله.

ځینی خلک د افغانستان غنی فرهنګ خبر دی. موږ ضرورت لرو ترڅو چی نړی ته٫ افغانستان یو پرته د جګړی او تعصب هیواد وروښایو. تاسو پخپله د افغانی فرهنګ پرمختک لپاره یو شګفت انګیزه کتابه په نامه د ضرب المثلونه په دوو ژبو چاپ کړی دی. او حتی د دغه کتاب بله نسخه په آلمانی او فرانسوی هم شته دی. دغه کتاب په ټوله نړی کی شته دی چی د افغانستان غنی فرهنګ بیانګر دی. او اوریدلی می دی چی ستاسو دوه ژبنی پښتو کتاب هم د لیکلو په حال کی دی٫ هم به تاثیر ولری.

افغانستان د قوی ګروپونو ځای شوی دی. او د یو واحده ملت٫ قوی او د سولی خوښونکی موبدل کولو لپاره باید د یووالی حس په خپل ځان کی وروزو. زموږ د فرهنګی ارزښتونو ساتنه د یووالی کیدلو بیانګر او ملی اتحاد ته لاس موندل دی. او دغه کار سولی ته رسیږی.

د افغانستان ډیر فرهنګی فیزیکی منابع او باستانی آثارونه د طالبانو له خوا نه د بین نه ولاړل. مګر دوی ونشو کولی چی هغه روح چی د افغانانو مابینڅ کی شته ده د بین نه یوسی. موږ فقط اړتیا لرو چی سوله راوړو ترڅو چی زموږ باستانی هنری آثار په ټوله نړی کی په نمایش کیښودل شی. دغه تاریخی اثر د افغانستان ملی موزیم کی په کابل کی ډیر ساده په نظر ښایی مګر هغه پیغام چی زړه ته راکوی د هر شی نه ډیر دی.

انکس فلم: تاسو هماغه شی یاست چی موږ یی وایو یو رنسانسی ښځه: یو بی عقله سړی چی په ډیرو شیانو کی مینه او شیفته دی. څرنکه چی موږ د تاریخ نه پوهیږی په ۳۲ کالو جکړی په افغانستان کی٫ کالونه تیاره یی فکر کوی څه شی مهم دی ترڅو چی د رنسانس تاریخی مبدا په افغانستان کی پیدا شی. آیا امکان لری؟

خاطره یوسفی: رنسانسی یوه کلیده اړیکه ده٫ او په افغانستان کی کاملا امکان پذیره ده. موږ کولی شو یو انقلاب د اړیکو ټکنالوجی نه ولرو. او زه غواړم ترڅو چی تاکید کړم چی دا یو سوله غوښتونکی انقلاب دی.

آیا د تاریخ نه یی په یاد لری چی څه شی د رنساس راړلو باعث په اروپا کی شولو؟ د ګوتنبرګ چاپ دستګاه د یو ډول متحرکه سره وه. ګوتنبرګ نشریه یوه انقلابی اړیکه ټکنالوجی وه چی ټول تاریخ یی متحوله کړلو. دغه دقیقا د انترنټ رنسانس په اوسنی وخت کی دی. مګر ډیر خلک په دغه اړه نه پوهیږی ځکه د هغو سره ژوند نه کوی. مګر زه ستاسو ته قول درکوم چی تاریخ لیکونکی یوه ورځ انترنټ او جمعی رسانو ته د نړی بدلونونو لپاره هماغه توکه چی ګوتنبرګ کړی اشاره به وکړی.

زه د نوی اړیکو فرهنګ سره په افغانستان کی باور لرم٫ او د افغانستان کمک جهت کی ترڅو چی یوه څانکه د نړی اړیکو انقلابو نه شی. انترنټ او جمعی رسانی د ستون فقرات په توکه د افغانستان سیاسی او جمعی بدلونو لپاره په حساب راځی. بنیادونه لکه فیس بوک٫ تیوتر او یوتیوب د جمعی رسانو اهمیت تصدیق ته دی. او دوی کولی شی هغه یو لوی تاثیر د خلکو٫ دولت او غیر دولتی نهاونو باندی ولری په خصوصه توکه وروسته د طالبانو او کمونیستانو تیاره کالو نه.

جمعی رسانی٫ موبایل ټکنالوجی٫ فلم او ټلویزیون کولی شی د اجتماعی موانعو د لری کولو لپاره یی د لارو باندی موثری اوسی. دغه رسانی خلک کمک کوی ترڅو چی خپل افکار او اندیشی د ټولی نړی خلکو سره په کډون کښښ دی. دغه نوی ټکنالوجی شیان اکثرا د ځوانانو باند په کار اخیستل کیږی. د دغه شیانو سره کولی شو د هغه افغان ځوانانو اندیشی او نظرونه چی د باندی دی د خلاقه او با انرژی ځوانانو سره چی د ننه دی رد او بدله یی کړو.

موږ اړتیا لرو ترڅو چی خام افکار او نور انرژی خپره کړو. موږ نوی متفکرانو ته اړتیا لرو. افغان رنسانس متفکران. موږ افغانی نسخه د (ایمانوئل کانت) نه اړتیا لرو. موږ د افغانی (میشل انجلوس) ته اړتیا لرو٫ افغانی "جان جاکس روسو" او "گالیلیو گالیلیس" غواړو. دقیقا لکه اروپایی رنسانس دغه متفکران کولی شی د فقر٫ بی عدالتی٫ فساد او تروریسم مقابل کی مبارزه وکړی او د افغانی روښانه ټولنی ته تفکر په ارمغان راوړی.

فقط یو انقلاب په فکر کی مو کولی شو هیواد ته پرمختک ورکړو او سوله او ثبات هیواد ته هدیه ورکړو. تاریخ ښایلی دی چی دغه کار وخت غواړی او موږ باید همدی اوس یی پیل کړو. او وخت نباید د لاس نه ورکړو او زه غواړم په لومړی خط کی اوسم.