اسپ چگونه اهلی شد؟
اسپ حیوانی قوی هیکل مقاوم وزورمند است؛ اولین بار توسط مردم افغانستان یعنی آریایی ها اهلی شد.وبعد از آن مورد استفاده در جنگ ها مسابقات وغیره کار ها قرار گرفت اسپ از نگاه ساختمان بدنی و کاربرد آن سه قسم است:1- اسپ بزکشی 2-اسپ پیگه 3- اسپ یابو. علاوه از ساختمان اسپ، قرار تجربه اسپ داران،بعضی جامه (رنگ)ها به طور عام و طبیعی از سایرجامه های آن برتری دارد.
مثلاً اسپ جیرن-(رنگ سرخ با پیشانی سفید).معهذا اسپ خوب برای ورزش بزکشی اسپی است که دارای قامت و پا های بلند و دراز، ساحۀ بین هر چهار پا فراخ،سر و گردن، شانه ها و قسمت جلوی بدن بلند تر وحجیم تر از قسمت عقبی آن به اصطلاح "شیر پیش"، گردن اسپ کشیده، کمر نسبتاً کوتاه سُم ها ظریف تر از سُم سایر اسپ ها، موی یال کمتر و تُنُک تر به اصطلاح(تُنُک یال،تُنُک سُم،تُنُک دُم) باشد و اگر شش کلیان (پیشانی و هر چهار سُم سفید) باشد از این چه بهتر. بخصوص اگر این نشانی ها در اسپ جیرن باشد بسیار اسپ اعلا برای بزکشی است.
چون اسپ حیوانی زیباست، بنابر آن پادشاهان و امپراطوران برای نمایش و عظمت، شکوه و جلال خویش اسپ های زیبا و نامدار با یراق های طلا تربیه می کردند و در جشن ها و اعیاد ملی و مذهبی و نمایش های نظامی از آن کار می گرفتند.
در ولایت های شمالی وطن عزیز ما از روزگاران قدیم مردم در بارکشی،سواری،وبزکشی از اسپ استفاده می نموده اند.وهمچنان یکی از پیشه های مشهور آریایی ها فروش و تبادله اسپ بود که در آن زمان پادشاهان و امپراطوران کشور های مختلف اسپ های زیبا و قوی هیکل را برای مناسبت های مختلف از همین آریایی ها می گرفتند.وگفته می توانیم که بیشتر پیشه آریایی ها فروش اسپ ها بود.
