1 _"1"قلعة تاریخی و حصار اختیارالدین و یا) ارگ("2"هرات یکی از بناهای های شکوهمند و پر افتخار و دید نی شهر زیبای هرات است این آبده بزرگ و صد ها آبدة دیگر این شهر شاهد تمدن با ستان این مرزو بوم هستند.تاریخ بنای این قلعه دو بخش دارد ، بخش اول همان روایتهای افسانه آمیز است ، که سیفی هروی در تاریخنامۀ هرات که در (718 – 721 هـ ق) تألیف گردیده آغاز بنای هرات و این قلعه را به هشت نوع بیان نموده است.
بخش دوم آن همان دوره تاریخی است که شامل تحولات گوناگون از آبادی و ویرانی این شهر و این حصار است که در اکثر کتابهای تاریخی و جغرافیایی از آنها به تفصیل بحث صورت گرفته است. داستان نخستین بنای هرات و حصار آن را سیفی هروی"3" بدین گونه آورده است. اولین بار هرات را طهمورث بن هوشنگ، بن فرسب، بن کیومرث بنانهاد وی که عمر درازی یافت در آخر عمر به فریب شیطان دعوای خدایی کرد مردم از او متنفر و متفرق شدند.قریب پنج هزارتن ازصحرانشینان قند هار به کابل و به ولایت غور در آمدند و به موضع (اُوبه) سکونت ورزید ند درآنجا به واسطۀ زنی در بین شان جنگ وکشتاری صورت گرفت که یکطرف غالب شدند و طرف مغلوب به موضعی که (گواشان علویان) خوانند آمدند و قوم غالب همیشه از آنان خراج کمرشن می گرفتند. حاکم قوم مغلوب زنی بود به نام شمیره بنت جمان افریدون از فرزندان کیومرث به قوم خود گفت که باید حصاری بسازیم و تا چهار سال که کار آن به پایان میرسد خراج به آن قوم برسانیم، به والی قوم غالب که هیاطله نام داشت مکتوب نوشت و او ملک فرحون راکه از ابنای هوشنگ بود بفرستاد تاخراج چهارساله را از شمیره بستاند. شمیره حصار شمیران را که بر شمال هرات است متصل خندق بنا افگند و دیواری بس بلند و خاک ریزی شکوهمند گرد او بساخت و دیوار شایگان مقدار سه فرسنگ بناکرد و بر هر فرسنگی دری از آهن بساخت "وبعدازچهارسال نوّاب وعاملان هیاطله به طلب خراج آمدند. چون آن دیوارشایگان وحصارمحکم بدیدند. بازگشتندوهیاطله راازآنچه مشاهده کرده بودند اعلام کردند.هیاطله دیگر کسی نزدایشان نفرستادوخراج وباج نخواست." قوم شمیره سالها تا عصر منوچهر دران حصار بماندند. "4" بعداً بخاطر زیاد شدن نفوس شان حصار قهندوز را که درشمال قلعه اختیارالدین موقعیت دارد بنا کردند ونیز دراین حصارسالها زیادی زندگی نمودندو روایت است که در زماناساس شهر هرات را بنا نهادند.
2 ـ در حدود / 334 قبل از میلاد در حملات اسکندر مقدونی ضمن تخریب شهر هرات این قلعۀ نیز منهدم گردید.
اسکندر مقدونی در حملاتش جز آن که بر شهرت و جهان گیری و دایرۀ فتوحاتش بیفزاید هدف دیگری نداشت. لذا از حمله اسکندر مقدونی چیزی که به این شهر رسیده است خون ریزی ، حریق و ویرانی بوده و بس.
3 ـ شهر هرات و این حصار باستانی آن در دوره های سلاطین طاهریان"5"، سامانیان"6"، غزنوییان"7"، سلجو قیان"8" و غوریان"9" از قرن سوم تا قرن ششم هجری به اتفاق تمام مورخین مرکزتجمع علما، دانشمندان، نویسندگان، شاعران و هنرمندان بوده و یکی از حوزه های پر شکوه تمدن بحساب می آمده است خصوصاً در عصر سلطنت سلطان غیاث الدین غوری (558 – 599 هـ ) که شهرهرات به اوج ترقی خود رسیده بود. متأسفانه توسط حمله چنگیز و خون خواران وحشی مغول در سال (618 هـ ) تخریب گردید و ساکنان آن تا آخرین نفر قتل عام شدند.
تمام عکسهای مربوط به قلعه در زمستان 1392 گرفته شده است!
