اسلام دارای ثقافت غنی در نظام اجتماعی می باشد مرتبأ برای همهء اعضای جامعه حقوق منحصر به فرد شان را قایل است و از این حقوق حمایت می کند، وقتی در یک جامعهء اسلامی زندگی می کنیم با حضور در بزرگترین کانون اجتماع تا کوچکترین آن دارای حقوق و مکلفیت های هستیم
قسمیکه رسول کریم می فرماید :
ترجمه : از ابی هریره روایت است که رسول الله فرمود مسلمان را بر مسلمان 6 حق است گفته شد کدام است یاالله؟ فرمود وقتیکه ملاقات میکنی به او سلام میگوئی، و دعوت او را میپذیری، و چون از تو طالب نصیحت شود نصیحت اش میکنی، و به عطسه اش یرحمک الله میگوئی، و در وقت مریضی عیادتش میکنی، و در جنازه اش اشتراک مینمائی.
پس حقوق اساسی و مبرم مسلمان بالای مسلمان 6 اند که عبارت اند از : سلام دادن، عیادت مریض، شرکت در جنازه، اجابت دعوت، دادن جواب عطسه، نصیحت و خیرخواهی نمودن .
اما مسلمین حقوق فراوانی بالای یکدیگر دارند پس به عنوان حقوق فرعی مسلمین میتوان موارد ذیل را ذکر نمود : مصافحه کردن، اسیر باشد برای رهائی اش کوشیده شود، رازش را نگهداشتن، پوشاندن عیب، پرهیز از عیب جوئی استهزا تحقیر و غیبت،
خودداری از گفتن فحش بدگوئی و ناسزا در زندگی یا بعد از مرگ، خودداری از حسادت ورزیدن، خیانت ننمودن، وفا به عهد، حسن معاشرت، اختیار تواضع و فروتنی، کمک همکاری نمودن، دعای خیر نمودن، و ده ها مورد دیگر که در نظر ما شاید مسایل بسیار جزئی باشد اما از حقوق برادر مسلمان ما بالای ما است و رعایت آن بر ما لازم می باشد.
رابطهء فرد با فرد غیر مسلمان
در محدودهء یک دولت اسلامی امکان دارد رعایای غیرمسلمان هم سکونت داشته باشند اصل در اسلام برای چنین افراد این است بعد از آن که به سلطهء مسلمانان اعتراف نمودند و جزیه را می پردازند ( به تعبیر امروزی جزیه همان مالیه و حق الشمول است) عضو آن جامعه می باشند و باید به پیمان شان وفا شود قسمیکه حضرت محمد(ص) می فرماید :
ترجمه : خداوند به شما جائز نساخت که در منازل اهل کتاب بدون اجازه شان داخل گردید و یا زنان شان را لت و کوب کنید و یا میوه های شان را بخورید در صورتی که آنچه بر ذمه شان است بپردازند.
مهمترین حقوق غیر مسلمان عبارت اند از :
1- حق حفظ کرامت انسانی
2- حق آزادی اعتقادی
3- حق آیین داری
4- حق عدل و انصاف
5- حق حفظ خون مال و ناموس
6- حق حمایت در صورت تجاوز دیگران
7- حق رفتار نیکو
8- حق همیاری اجتماعی
این موضوع بیان کننده حقیقتی است که اسلام کاملترین دین است و با تطبیق کردن احکام اسلام ما به جامعهء که آرزوی آن را داریم؛ یک جامعه ایده آل دست می یابیم .
