دوران زندگی بعد از تولد شامل. کودک, نوجوان, جوان و کهن سال.
دوران کودک:- دوران کودک در گذشته خیلی کوتاه بود چونکه کودکان خیلی زود در مزارع و کارخانه ها به کار گرفته میشدند.
کودکان دیروزی زحمات و رنج های ریادی را نسبت به کودکان امروزی متفبل میشدند. دوران کودک دوران بیخبری و ناتوانی انسان است, به همین خاطر والدین و اعضای بزرگ خانواده سعی میکنند که شرایط مناسبی را برای کودکان فراهم سازند تا آنها از لحاظ حیاتی و اجتماعی رشد کنند, کودکان در سنن پایین تر بیشتر به بازی و تفریح میپردازند و والدین برای کودکان بازیچه های گوناگون تهیه میکنند و شرایط مساعد را فراهم میسازند تا اوقات خوش داشته باشند.
به عقیده روان شناسان اساس زندگی هر فرد در دوران کودکی پایه گذاری شود, اهمیت بازی کودکان در رشد عاطفی و اجتماعی نقش ارزنده داشته بخاطر اینکه کودک از کار و فعالیت های اقتصادی معاف اند.
علاوه بر اینکه در موقع بازی کودک نیروهای جسمانی و عقلانی خود را بکار میگیرد و مهارتهای مختلفی را میآموزد. در بازی با سایر کودکان چگونگی ایجاد ارتباط با آنها را فرا میگیرد و دیگران را بهتر میشناسد و از خود شناخت بیشتر به دست میآورد بازی عواطف و احساسات کودک را بیدار ساخته او را به سوی زندگی اجتماعی و قبول مسئولیت رهنمائی میکند.
وقت عبارت از متمرکز ساختن فعالیت ذهنی برای مدت محدودی روی یک محرک میباشد بتدریج رشد میکند و وقت کودک ابتدا غیر اختیاری است زیرا او نمیتواند فعالیت های ذهنی خود را کنترول کند دقت اختیاری در حدود ده سالگی امکان پذیر است.
کودکان در سن شش سالگی تقلید کودکانه میکنند ولی بعد از هفت سالگی مسایل زندگی و مهارت ها را آنها به دو روش فرا میگیرند یکی: روش نا خود آگاه که از محیط و همنشین و خانواده و رسانه و غیره متاثر میشود و دوم اینکه به روش تلقین و درس فرا میگیرند. کودکان امروزه تا تکمیل نمودن سن هجده به مسئولیت های زندگی متوجه نمیباشند, در تعالیم اسلام سن رشد کودکان پایین تر از سن هجده وضع گردیده در فقه اسلام سنی که یک دختر یا پسر احتلام میرسد مرز بین کودکی و جوانی قلمداد شده است زمانی که پسران و دختران به اجتلام میرسند از نظر اخلاقی و اجتماعی نیز در آنها دگر گونی های بوجود میآید یکی از عمده ترین تغییرات همانا حس مسمیباشد.
دوران نوجوانی:-
دوره نوجوانی یک دوره انتقالی از وابستگی کودک به استقلال و مسئولیت پذیری جوانی و بزرگسالی است که در این دوره ساحه بحث دوران نوجوانی است زیرا که دوره نوجوانی رهائی از وابستگی های کودکان به والدین بزرگسالان و دست یابی به استقلال و خود کفایی در عرصه های گوناگون زندگی است دوره نوجوانی نظر به رشد و هوش نسبت به دوره کودک کند تر است نوجوان در انتخاب شغل مراحل ذیل را طی میکند انتخاب های خیالی و انتخاب های آزمایشی انتخاب های واقعی وی میباشد, مهمترین نیازهای نوجوانی عبارت اند از: نیاز به موقعیت اجتماعی نیاز به استقلال نیاز به فلسفه رضایت بخش زندگی شامل نیازهای نوجوانی است.
در نوجوانی هیجانی های که مشاهده میشوند عبارت از اعتماد به نفس, غلبه به ترس های کودک, تفریح و شوخی, احساسات عزت مندی کنترول, و دوست داشتن دیگران بهترین وسایل سرگرمی نوجوانی از طریق تماشای فیلم های مورد علاقه و همانند سازی خود با قهرمان ها که از آنها میتوانند تمایل خویش ارضا کنند.
دوران جوانی:-
دوران حوانی که از سن هجده سالگی شروع میشود یکی از مهمترین دوره های زندگی انسان به حساب میآید سالهای اولی این دوره برای بسیاری از مردم دوره گذراندن تحصیلات عالی است همچنین در این دوره بسیاری از جوانان ازدواج میکنند و تشکیل خانواده میدهند و همچنان در سطح خانواده و جامعه مسئولیت های مهم برای شان سپرده میشود و تجربه خوبی را از زندگی میاموزد یکی دیگر از اتفاقات مهمی که در این دوره زندگی ممکن است روی دهد وارد شده به کار و وظیفه است که احتمالا تا آخر عمر در آن باقی بمانند این دوره ملتزم سبک زندگی خاصی است که در جوامع مختلف با هم تفاوت میکنند.
جوانان همه در لباسهای متفاوتی با افراد مسن تر میپوشند و از لحاظ رفتار نیز فعال تر اند و به تفریح و شادی علاقه مندی بیشتری دارند, در مجموع سبک زندگی جوانان با افراد مسن تا حدود زیادی متفاوت اند تقریبا در همه جوامع مسئولیت های بسیار مهم و خطیر به جوانان سپرده نمیشود چونکه آنان از تجربه لازم در بسیاری از عرصه های حیات برخوردار نیستند.
دوران کهنسالی:-
آخرین مرحله زندگی انسان دوره پیری است این دوره از سن شصت تا هفتاد سالگی شروع میشود در جوامع اسلامی و سنتی دوران پیری با وقار و احترام همراه است, در این جوامع فعالیت فیزیکی سال خورده گان کاهش و کمیمشارکت فکری آنان افزایش مییابد, افراد سالخورده به دلیل داشتن تجارب زیاد معمولا در راس عدم تصمیم گیری قرار میگیرند و یا حد اقل در این زمینه با آنها مشورت صورت میگیرد اما در جوامع جدید وضعیت سالخورده گان فرق میکند وقتی افراد به سن پیری رسیدند متقاعد و باز نشسته میشوند و آنها جایگاه خود را برای افراد جوان تر خالی کنند اما از دیده گان اسلام بزرگسالان حقوق زیاد دارند از جمله میتوان از تامین احتیاجات مادی و معنوی آنها یاد کرد.
پیامبر اسلام (ص) میفرمایند: از ما نیست کسیکه به بزرگان احترام و به اطفال و خورد سالان شفقت نداشته باشد. از این رو فامیل ها باید به بزرگ سالان عزت و احترام قایل باشند و احتیاج زندگی شان را چون خوراک, لباس و سرپناه فراهم نمایند.
و مشکلات آنها را تا اندازه که توان دارند رفع نمایند, به روش نیکو با آنها برخورد نمایند و از اهانت زشت و رویه ناسالم در مقابل آنها خود داری کنند و در زمینه های بیشتر آسایش و آرامی آنها را به خاطر رضایت خداوند مهیا سازند.
