ولایت فراه یکی از ولایات غربی افغانستان میباشد که هم مرز با ایران است .در این ولایت اقوام گوناگونی زندگی کرده ،دارای رسم و رواج های مشخصی است که در سطح ولسوالی ها اندک تفاوت های دارد ،ولی در کل مشابه میباشد در افغانستان هرمنطقه رسم رواجی مشخص داشته که رسم ورواج در در ولایت فراه چنین میباشد.
وقتی پسران به سنین ازدواج میرسند که معمولا سن ازدواج پسران فراهی از 18 – 20 سالگی میباشد، اولین تشویش زن گرفتن نزد مادران به وجود می آید مسله را با پدر خانواده مطرح می سازد و عموماً مادران با زنان هم سن خود که پیوند های مشترکی دارند ، ازدواج پسر شانرا مطرح می سازند و دختران خاص را در خانواده و یا خارج از آن نشانی می کنند .
مادر پسر با یکی دو تا ازین زنهای همسن و کار آزموده به بهانه های مختلف (زیارت می رفتیم ، خانه کس در ین قریه رفته بودیم ،فلان زن ما را گفت که سلام او را ضمن عبور از کوچه به شما برسانیم و غیره ) به خانه دختر رفته می خواهند تا او را غافلگیر کرده ، در وضعیت عادی ببینند .معیار خوبی نه تنها زیبایی دختر بلکه پاکی و صفایی خانه و معیارات دیگر ی هم می باشد ، بدین صورت دختر را در حالت عادی دیده ، در صورتی که خوش کنند ، یکی دو شب بعد از جانب پسر ، پدر ، کاکا و چند نفر دیگر به خانه دختر رفته ، پیشنهاد ازدواج داده میشود و بعد روی پولی که باید پدر پسر بپردازد که فراهی ها آنرا "پیشکش " می نامند، صحبت می شود و به یک مبلغی مثلاً 5 لک تا 1 ملیون افغانی و یا کمتر و بیشتر از آن توافق می شود و " نخ و سوزن " را گرفته بخانه می روند . فردای آن از سوی خا نواده پسر زنها دعوت شده و "چاپ و چکه "صورت می گیرد . بعد از چند روز شیرنی خوری می شود . قبل از شیرنی خوری مقداری پول پیشکش پرداخته می شود و به این صورت مصرف شیرنی خوری از سوی خانواده دختر پرداخته می شود .در شیرنی خوری که چاکلیت داده می شود، فقط ملا نکاح را می بندد و فامیل عروس تحایف چون لباس ، لوازم آرایشی موترسیکل و یا هم موتر به داماد میدهند وشب هم داماد محفل گرفته و به اقوام نان میدهند.
پوشاک ها : خانواده پسر قبل از فاتحه خوانی خریداری لباس برای دختر را شروع کرده ، چندین جوره لباس با تمام وسایل آرایش و غیره را خریداری کرده (از 5 تا 20 جوره لباس )، این پوش ها را در بکسی گذاشته و با جمعی از زنان ، در حالیکه دایره نواخته می شود و زنان بین هم می خوانند به خانه دختر برده می شود .در میان این پوش ها زنان وابسته به داماد ( خواهر ، مادر ، زن برادر و غیره ) نیز لباس ، انگشتر و غیره می گذارند و ضمن اینکه لباس های آورده شده در میان زنان دو طرف به نمایش گذارده می شود ؛ اشیای این زنان وابسته نیز نشان داده می شود و به آواز بلند گفته می شود که مربوط کدام یک از اعضای خانواده می باشد .این اشیا را "خلطی " می گویند و در عوض آن فامیل دختر اشیای دیگری برای شان می فرستند .
فاتحه خوانی : وقتی که داماد قادر به پرداخت نیم پول پیشکش شد ، خواهان فاتحه خوانی می شود . یکی از شبها برای فاتحه خوانی تعیین میگردد و برای عده ای زن و مرد (از هر دو طرف حدود صد نفر )نان تهیه می شود . این مصرف بدوش خانواده عروس است و بعد از ختم نان ، داماد به خانه دختر می ماند و بعد از آن هر شب داماد به خانه عروس آمده و در تاریکی صبح دوباره میرود . زن حق ندارد درین مدت به خانه داماد برود . بسیاری از عروسها در ین مدت حامله دار می شوند و اگر قبل از عروسی ولادت کنند ، مورد طعنه و پیغور قرار می گیرند . لذا داماد تلاش می کند تا تمام پول پیشکش را بپردازد . زیرا تا پول پیشکش پرداخت نشود ، خسر عروسی را نمی دهد . قابل ذکر است که از فاتحه خوانی تا زمان عروسی را می گویند که پای داماد باز شده است .
عروسی :قبل از آنکه عروس به ولادت نزدیک شود ، داماد مکلف می باشد تا به هر طریقی شده پیشکش را بپردازد و عروسی را انجام دهد . در این وقت بسیاری از داماد ها زیر بار قرض می روند و یا زمین و ملک خود را بفروش می رسانند و هر طوری شده عروسی خود را می کنند . مصرف عروسی به عهده داماد می باشد و چون سیال و سیال داری نزد مردم وجود دارد ،لذا حدود1000 تا 3000نفر را به نان شب خبر کرده ،در اکثر عروسی ها اطراف دهل و ساز و اتن وجود دارد . زنها بیشتر به دایره زنی می پردازند . از اقوام عروس کسی در رقص و بیت خوانی شرکت نمی کند چون بد می باشد . و خانواده عروس تمام ضرورت های خانه عروس از پول پیشکش خریداری می شود و گفته می شود که نباید عروس در خانه به فرش و ظرف خشو محتاج شود . طلا نیز برای عروس داده می شود و شب عروسی یا فردای آن تمام جهیز را با عروس یکجا به خانه داماد میبرند . با عروس تنها مادر و یا خواهر کلان یا خاله و یا زن نزدیک دیگری با او میرود .
تخت جمعی : بعد از ختم عروسی در روز سوم ،زنها به خانه داماد جمع شده و تخت عروس را جمع می کنند و در ضمن برای عروس رونمایی هم می دهند و بعد از آن عروس به خانه بر آمده و به کار شروع می کند ، در ضمن فردای عروسی ،صبح داماد به خانه خسر به نام "شاه سلامی "رفته و خسر برایش تفنگ و یا چیزی دیگری می بخشد .
حمیدالله حمیدی
