لفظ دعا در عربی به معنی خواندن کسی در حاجت روای نیز می آید ونیز بمعنی مطلق یاد کردن هم میاید خداوند ^(ج) در سوره اعراف آیه (55) می فرماید(ًًاُدعُوبکم ) ترجمه : بخوانید پروردگار خود را برای بر طرف نمودن حاجات خویش یایاد کنید و بپرسید رب خود را . پس میفرماید(تضرعاًو خفیفة ) تضرع به معنی اظهار کردن تزلل و عجز و انکساری است و خفیه به معنی پوشیده و پنهان اطلاق میگردد

در این دولفظ برای ذکر دعا دو ادب بسیار مهم ذکر گردیده ،اول اینکه :برای پزیرش دعا لازم است که انسان عجز وانکسار و تزلل خویش را به بار گاه الله (ج) اظهار نموده ،دعا کند و الفاظی راکه برا ی دعا بکار میرود نیز با عجز و شکستگی ـــــــــــــ داشته باشد ، لب و صدا وشکل دعا خواستن نیز با تواضع و دعا خیری باشند لذا معلوم گردیده آنچه امروز عوام چه قدر و یا چه روش دعا میکنند ، اولاً نمیتوان آن را دعا خواستن گفت ،بلکه دعا خواندن است زیرا بیشتر معلوم نیست که کلیماتی راکه از زبان میرانند آیا مقصود آنرا می دانند همچنان که امروز ذز بعضی از مساجد عمل ملا امامان مساجد چنین است که چند تا کلمات دعاییه به زبان عربی را از بر دارند که بعد از فراغت از نماز آنها را میخوانند بعضی از ملا امامان از معانی کلمات آگهی کامل ندارند و اگر آنان بدانند حد اقل مقتدیان آنها از آنها کاملا بی خبرمیباشند و بدون درک مطلب با خواندن امام روی کلمات او آمین میگویند ، حاصل کلی این دعا خواندن چند تا کلماتی اند که فاقد حقیقت روح دعاست. این امر دیگر است که خداوند(ج) بافصل و رحمت خویش این کلمات بی روح را پزیرفته آثار اجابت دعا را بر آنها مرتب گرداند اما ما باید از طرف خود بدانیم که دعا خوانده نمیشود بلکه دعا خواسته میشود لذا لازم است با روش خواستن خواسته شود .امر دیگر اینکه اگر کسی معانی کلمات خویش را میداند و با درک آنها را میخواند پس با این هم اگر عنوان ، لب وصدا  هیات ظاهری او با عاجزی و تواضع نباشد پس این دعا تنها نوعی مطالبه میباشد که هیچ بنده حق آنرا ندارد

خواستن دعا به طور خفیفه وآهسته افضل و امید اجابت بیشتر است زیرا در خواستن دعا باصدای بلند اولا باقی ماندن و تواضع و انکسار مشکل است . ثانیا صورت عمل آن به گونه ایست که گویا این شخص نمیداند که خداوند(ج) سمیع وعلیم است و ظاهر و باطن مارا یکسان میداند وهر سخن مارا چی آهسته باشد و یا به صدای بلند میشنود از اینجابود که وقتی در غزوه خیبر صدای صحابه به هنگام دعا خواستن بلند شد آن رسول الله (ص) فرمودند شما کر ویا نابینا را صدا نمیکنید که این قدر صدا را بلند میکنید .بلکه مخاطب شما سمیع وقریب است . حضرت حسن بصری (رح) می فرماید که بین دعای علنی و آشکار و دعای آهسته و خفیفه هفتاد درجه تفاوت وجود دارد روش خلف صالح چنین بود که در ذکرو دعا خیلی مجاهده میکردند و بسیار اوقات به آن مشغول میشدند ولی کسی صدای آنهارا نمی شنید بلکه دعای آنها فقط بین آنها و پروردگارشان می بود

ملا امامان بعضی مساجد زمانی ما این تلقین قرآن وسنت و رهنمایی بزرگان دین را  کاملا کنار گذاشته اند وپس از هر نماز یک روش عنعنوی از دعا بکار گرفته میشود و کلماتی چند با بصدای بلند خوانده میشود علاوه بر اینکه از آداب دعا خالی هستند در نماز نمازخوانان مسبوق نیز خلل وارد می نمایند آری اگر در موقع خواص خواستن دعا ویژه در جمع مقصود باشد پس در چنین مواردی اگر کسی قدری صدایش را بلند کند اشکالی ندارد بشرطی که در نماز وعبادت دیگران خللی وارد نشود و آنرا به طور عادت همیشه چنین انجام ندهند که مردم تصور کنند که شاید روش دعا خواستن همین است و بس

این بحث مغلق به این بود که دعا به معنی خواستن حاجات خویش باشد و اگر دعا به معنی ذکر وعبادت باشد در این راستا نیز تحقیق علمای بزرگوار از این قرار است ذکر سر نسبت به ذکر جهر افضل تراست وآنچه یعنی از برادران مبتدیان اهل ذکر را به ذکر جهر تلقین مینمایند مناسب به حال آنها ـــــــــ معالجه می باشد تا به وسیله جه رکسالت وغفلت بر طرف گردد ودر قلب ارتباطی باذکر الله (ج) پدید آید و گر نه ذکر جهری نزد آنان هم فی نفسه مطلوب نیست اگر چی جایز هست که جوازش به حدیث شریف ثابت است مشروط بر اینکه مشتمل بر ریا و نمود نباشد

امام احمد ابن حنبل ابن حبان (رح) ، بهیقی وغیره به روایت حضرت سعد بن ابی وقاص (رض) نقل کرده اند که رسول خدا(ص) فرموده اند (خیرالذاکرالخفی وخیرالرازق مایکفی) ترجمه : بهترین ذکر ذکر مخفی است وبهترین رزق آن است که برای انسان کافی باشد آری در بعضی احوال و اوقات ذکر جهرمطلوب وافضل می باشد تفاصیل این احوال و اوقات را رسول خدا(ص) با قول وعمل خویش واضح نموده اند : مانند گفتن اذان واقامه به صدای بلند قرائت قرآن شریف باجهر در نماز ها جهری گفتن تکبیرات نماز به جهر گفتن تکبیرات ــــــــــ لبیک گفتن حج و عمره به صدای بلند وغیره بنا بر این فقهای کرام (رح) در این باره چنین قضاوت نمودند که موارد و احوال خاص که رسول الله (ص) باعمل به جهر تلقین فرموده اند در آنجا باید جهر و آواز بلند کرد و بجز از آنها در موارد و احوال دیگر ذکر خفی و آهسته بهتر و مفید تر است خداوند (ج) در آخر سوره اعراف میفرماید):انه لایحب المقتدین) خداوند تجاوز کننده گان از حد را نمی پسندد تجاوز چی در دعا باشد وچی در اعمال دیگر در مورد پسند خدا نیست تجاوز از حد دعا به چندین صورت میتوانند باشد یکی این است در دعا تکلفات لفظی قرار گیرد که در اثر آن در خضوع و خشوع فرق آید دوم اینکه در دعا قیود وشرایط غیر ضروری داخل گردد.آوردن قید وشرط در دعا تجاوز از حد است که در قرآن شریف و حدیث شریف از آن منع شده است

صورت سوم تجاوز از حد این است که بر سر عموم مسلمانان دعای بد بکند و یا چنان چیزی بخواهد که بر عموم زیان آور باشد یا بدون صورت صدا را بلند کند