ارزش عمل بحثی است که در سرنوشت انسان بسیار مهم شمرده شده. انسان هیچ چیزی بدست نمی آورد جز به کوشش و تلاش زیاد خودش. ارزش يك انسان، به عمل او است و ايمان و عمل دو موضوع کاملا جداناشدنی هستند همانند دو برادر و رفيق که هرگز از هم دور نمیشوند، و خداوند هيچكدام را بدون ديگری قبول نمیکند: نه عمل بدون ريشه و نه داشتن ايمان بدون عمل.
عده زیادی از انسان ها به جای استفاده از «عمل» ، خود را به «امل» (يعنی آرزو) دلخوش می كنند. آرزوها و آمال بی پايان دنيای جلو انسان را از تلاش و کوشش و فرصت ها میگیرد و با سرگرم نمودن انسان، او را ازرسیدن به مقصد اصلی دور می كند. ولی همه ی عمل ها و تلاش ها، ارزش برابر و مساوی ندارند، بهترین و مهمترین عمل «عمل صالح» است که در قرآن کریم هم زیادتر بر آن تاکید شده است. هر كاری كه نسبت به موقعيت، ضرورت ها و شرايط جامعه و امكانات و محدوديت های انسان، خوبترین، مناسب ترين، لازم ترين و مفيدترين كار باشد، آن عمل، قبل قدر و «عمل صالح» است. ضروری ترین و اصلی ترين شرط «عمل صالح» ـ كه بدون آن، عمل انسان بدون تاثیر بوده و در رسيدن انسان به سعادت همیشگی کمک ننموده و ارزش نخواهد داشت ـ تعلق داشتن آن عمل بر «تقوی و نیت خالص» است. «همانا خداوند تنها عمل پرهیزکاران را قبول مینماید».
عملی كه از نیت خالص و تقوی برخاسته باشد، ارزش بسیار بالای دارد حتی اگر کم و اندک باشد، و عملی كه با هدف های دنیای و غير خدای باشد، هر چند از نظر كميت دنيای، بزرگ شمرده شود، ناچيز و بی ارزش است. به همين صورت، اِخلاص بهترین عمل شمرده شده. یا كسی که کوشش كند كه با تمرين و تذكر، عمل و گفتار خود را از تعلقات مادی و نفسانی پاك نموده و خالص نمايد، بهترين كار حساب می شود. به کمک اخلاص، عمل انسان ارزش پيدا می كند و به جایگاه بالا ميرسد، و تقوی و اخلاص، مقياس اصلی سنجش عمل می باشد.
به اضافه، علم و معرفت هم يكی از شاخه های با ارزش عمل انسان است. هر چه کوشش و عمل انسان، مربوط به فهم، درک و معرفت عميق‌تری باشد، آن عمل ارزش زیادتری خواهد داشت.
يكی دیگر از شاخه های با ارزش عمل، مشکلات و سختی آن عمل است. كاری كه ضرور است انجام شود، هر چه سخت تر و پرزحمت تر باشد، خوبتر و بهتر است. پيامبر گرامی (ص) نیز هرگاه از بین چندین کار یکی را میخواست انتخاب کند، به دنبال سخت ترین و پرزحمت ترين كار مي رفت. لذا كسانی كه در جامعه، فعاليت های مشكل تر و سخت تر را انتخاب میکنند و با نیت پاک و درستی آن كار را به اتمام مي رسانند، از ارزش زیادتری برخوردارند.معلمی كه درس دادن در شرايط و مناطق محروم را قبول میکند، داکتری كه كارهای سخت را قبول می كند، و كارگری كه كار در بخش های مشكل را انتخاب مینماید، مديری كه از پذيرفتن كارهای پيچيده و مشکل نمیگریزد، كسی كه مسووليت های طاقت فرسای اجتماعی و سياسي ر ا قبول می كند، كسی كه شغل در اردوی ملی يا بخش های نظامی و امنيتی را می پذيرد...وغیره...
و بالاخره هر زن و مرد و پير و جوانی كه به دنبال كارهای پرزحمت و پرخطر و در شرايط سخت و مشکل مي رود و به خاطر ضرورت های جامعه اسلامی و با نیت خالص و تقوی، وظيفه خود را انجام میدهد ، اين مشکل و سختی هرگز آنها را خسته نمیکند، بلكه وی آن را با ارزش می داند و اين فرصت را برای خود با فضيلت می شمارد.
چنين انسانهای بخاطر تشويق اين و آن، معاش و دستمزد زیادتر، بالابردن درجه و مقام وغیره... كار نمی كنند ویا كه اگر كم توجهی به تلاش و كار آنان شد، در كار خود سست نمیشوند و از تلاش خود هرگز پشيمان نمیشوند.
بله! انسانها و مومنان واقعی كسانی هستند كه هیچگاهی از زير بارهای دشوار و سنگين و كارهای سخت ـ در جايی كه ضرورت باشد ـ فرار نمی كنند و عمل و كار خود را ـ چه در اعمال عبادی، چه اعمال اجتماعی و اقتصادی و سياسی ـ با نیت خالص به حیث«عبادت» انجام می دهند و بنابراين سختی آن را با آغوش باز می پذيرند، زیرا از پيشوایان و مردان خدا یادگرفته اند كه بهترين اعمال، عملی است كه برای انسان سخت باشد و نفس آدمی آن را قبول نکند. رسيدن به چنين ارزشی درباره عمل، قدمی بسیار بزرگ است برای نزديك شدن به مقام والای یک انسان با ارزش در جامعه.
