فلسفه تعدد ازواج دراسلام
حساسیت زن درمورد ازدواج مجددشوهر فراتر ازتوصیف من است .ازنظرزنان ازدواج شوهرهمرای زنی دیگر به منزله ازدست دادن شوهر ومهر ومحبت اوست.(1)
این مسله چقدر برای زنان سخت وناگوار است وزن چقدردراین باره حساسیت به خرج میدهد .دراذهان ما این سوال پیش می آید چرا خدای عادل ومهربان ازدواجهای متعددرا جوازداده ؟آیامگر همین مسله واتفاق باعث حسادت ودشمنی وانجام گناهان کبیره دیگر همچو غیبت ,تهمت,وروآوردن به جادوگران نمی گردد.؟
آیا اگراین حکم برای این موضوع داده نمی شد بسیارازمشکلات ومصایب ازجامعه برچیده نمی شود ؟پس چه حکمتی رامیتوان دراین مسله پیدا کرد؟جواب راخداوند ج درآیه درکلام خویش چنین فرمود «عسی ان تکرهوا شیا وهوخیرلکم ,وعسی ان تحبو اشیا وهو شرلکم والله یعلم وانتم لاتعلمون»(بقره 216).
بله ظاهرااگربه این مسله جوازداده نمیشد به نفع جامعه بالخصوص به نفع زنان می بود.اما با ید دانست الله قادرحکم جواز این مسله را با شرایطی خواص صادرکرده واگرما انسانها آنرافرامین ,شرایط وحدود خداوند ج راکه پایمال می کنیم ظلمی است .که خود ما برخود روا میداریم «ان الله لا یظلم ولکن انفسهم یظلمون »ازنظرعلمای دین منکرشدن وزشت دانستن اصل مسله گناه کبیره است چراکه جواز این مسله درقرآن ثابت است .وحلال خدارا حرام دانستن کفر است .اماحکمت های که به نظر میرسد عبارتند از:حکمت اول :چقدر ازبنده گان خداوند ج ازمرد وزن پابند اوامر ونواهی خداوند است .ازحد وحدود که خداوند ج تعین کرده تجاوز نمیکنند.
حکمت دوم :امتحان بنده گان است .که تا چه حد ی برای کنترل نفس می کوشند.ودر صبر وتوکل قرب خداوند ج راحاصل می کنند.
حکمت سوم :درصورت مریضی شدید زن که نتواند خواسته های شوهرش را برآورده بسازد مبادا مرد مرتکب حرامی گردد.وهمچنان کمکی برای خود زن می شود.
حکمت چهارم :درصورت عقیم بودن زن وعلاقه شدید آنان به داشتن فرزند که عمل باقی برای زوجین است تا ازین نعمت محروم نگردند.
حکمت پنجم:حفاظت از خون وآبروی مسلمان می باشد.درجامعه کنونی بسیار اتفاق افتاده که به خواطر رابطه یا ازدواج مجدد وفرزند که قبلا داشته به قتل رسانده وقاتل خانواده وعزیزان خود شده.ودیگراینکه شاید افراد وجود داشته باشد که آنچنان شیفته کسی می شوند که نتواند آتش درون خود را مهار کند .
حکمت ششم:حکم جواز ازدواج ازفاق واحسانی عمومی برای زنان است.
شاید از این گپ تعجب کنید .اما ما یقین داریم اینکه الله عادل حکم جواز این مسله را فقط به نفع مردان صادرنکرده بلکه برای بعضی زنان یا بهتر بگویم به نفع عمومی زنان بوده است .اگردراوضاع کنونی جامعه درموقعیت های اجتماعی زنان درچارچوب شرع دین مبین اسلام بنگریم متوجه خواهیم شد که برای زنان بهتروافضل تر،ومناسب تر ماندن شان درخانه است«ولاتبرجن تبرج الجاهلیه »یعنی درخانه های خود بمانید ودرصورت خارج از منزل تجملات وزیبایی های خودررا به نمایش نگزارید.
پیامبر بزرگوار اسلام بهترین الگو برحق است.رسول اکرم ص 11 همسر داشتند اما درزنده گی زناشویی آن مبارک هیچ نوع کمی ,کاستی ,بی عدالتی وجود نداشت .تعدادی ازمردم چنین میگویند که اشرف مخلوقا ت نبی کریم ص با زنان زیادی ازدواج کردند.ما هم امت او هستیم.
جواب من به این مردم این است که باید سیرت پیامبر ص را بدرستی و به شکل کامل مطا لعه کنند .درنتیجه خواهند دانست که محبوب رب العالمین درزمان غرش جوانی خود آنچنان با عفت وبا حیا بود که محمد امین گشت.درعصر وزمان که زنان پاکدامن وبا حیا درصورت انکارازعمل گناه تهمت زنا می زددند .وزنان با عفت وبا حیا به خواطر حیا وآبروی خویش با اکراه جامه حرام را به تن می کردند.اما امین الامت محمد مصطفی ص با حیا وبا عفت میان مردم رفت وآمد داشتند.رسوالله ص به این مرحله حساس جوانی خویش با زنی بیوه ای ازدواج کرد که تفاوت سنی شان به 15سال میرسید .بعد از وفات خدیجه بنت خویلد با زنی دیگری بنان سوده بنت زمعه که اونیز بیوه بود ازدواج کردند.
باید بدانیم وباورداشته باشیم که هرگز درقلب نورانی آنحضرت ص وسوسه نفسانی یا عیاشی وخوش گزرانی نبوده بلکه اهدافی والاتر ازآن داشت.که درذهن کوچک ما نی گنجد.
ما امت محمد (ص) که لاف از عمل به سنتها وپیروی ازآن حضرت (ص)میزنیم آیا کسانیکه درعقد خود از دوزن داشتن، سه زن داشتن، وچهار زن داشتن حرف میزنند وصاحب زوجات زیاد هستند آیا یکی اززنان شان مادر یتیم یا شهید می باشند؟.
آیا مردانیکه چشم به ثروت ومیراث زنان دارند وهمیش کوشیدند که ازخانواده های غنی وثروتمند بخواطربدست آوردن دارایی شان زن بگیرند .کدام یک ازاین ها دختر فقیر وبینوایی را در عقد خوددرآوردند؟.
آیا کسانیکه دعوایی عدالت ورضایت پرورده گاررا دارند کدام یک ازآنها دختران پا به سن گزاشته راگرفتن که خدانکرده بخواطر ازدواج نکردن به کدام گناه ولغزش گرفتارنشوند ؟
بدون شک چنین نیست .واگرباشند هم بسیاراندک.
پس بیائد که فلسفه تعدد ازواج پیامبر ص را مطالعه کنیم :
رسول اکرم ص 11 همسر داشتند .وقتی کسانی را که هیچ نوع کمی وکاستی درزنده گی زناشویی شان وجود ندارد میگویم چرا؟وبه چه نیازی؟
درجواب ما میگویند چون پیامبرص همسران زیاد داشتن این سنت ماست وما پیرو وامت آنحضرت ص هستیم.
اما مادرجواب این برادران میگوییم :که برادر عزیز اولا شما سیرت آنحضرت ص رابه دقت بخوانید .وبه دید ۀ تحقیق وانصاف به زنده گی رسول خدا ج بنگریم درمی یابیم که ازدواج پیامبرص به این شمارزنان درآخرعمر وپس ازآنکه سی سال از طراوت جوانی وبهترین روزهای زنده گی خودرا با زنی تقریبا کهن سال خدیجه وپس از آن با سوده گزراندند به این معنی نیست که آن حضرت ص نا گاه با نیروی سرشار ازشهوت را با خود یا فت که جز با این شمار زنان آرام نمی یافت .بلکه اهداف دیگری به ترتیب بالا تر از آن هدفی که اکثر ازدواجها به آن منظورصورت گرفت است:(1)
اول : به گونه مثال پیوند خویشاوندی رسول اکرم ص با حضرت ابوبکر رض وحضرت عمررض با ازدواج با عا یشه رض و حفصه وهمچنان به شوهردادن دخترشان فاطمه رض به حضرت علی رض ودودختردیگر شان رقیه وپس از آن ام کلثوم رض به حضرت عثمان رض بیانگرآن است که آنحضرت ص میخواستند بدین وسیله ارتباط خود را با چهارشخصیت مهم عرب برقرار نمایند.چون این اشخاص دربین قبایل عرب از شهرت خاصی برخردار بودند .
دوم: اینکه مردم عرب به رابطه خویشاوندی احترام خواصی داشتند .چون عربها خشونت وجنجال با خویشاوندان را کار زشت ومائه ننگ میدانستند.
بنا پیامبر ص با توجه به این رسومات عرب خواستند ازطریق ازدواج با شماری از زنان عرب دشمنی قبائل عرب را ریشه کن سازند .تا لااقل حصه ازعداوت آنها بکاهد .اینک دلیل ازدواج پیامبر ص را با شماری از مطالعه میکنیم تا حقیقت خوب معلوم شود.
ام سلمه :از قبیله بنی مخزوم بود ابوجهل وخالد ابن ولید نیز از همین قبیله بودند.این دوشخص از دشمنان بزرگ اسلام وپیامبر ص بودند.که پش ازازدواج پیامبر ص همراه ام سلمه رض هرنوع ضرر ونقص را به پیامبر ص وصحابه کرام میرساندند.اما بعد از ازدواج نه تنها اینکه به آن حضرت ص ضرر نمیرساندند بلکه به مدت نه چندان دور به اسلام رغبت کردند واسلام آوردند.
ام حبیبه : دخترابوسفیان بود.پدرش که ازجمله بزرگترین دشمنان پیامبرص و مسامانان بود .اوهمسر عبیدالله بن جحش پسر عموی پیامبربود آنها ازترس ابوسفیان که دشمن سرسخت مسلمانان بود به حبشه هجرت نمودند.اتفاق غیر منتظررخ داد شوهرش مرتد شد به مسحیت پیوست سپس معتاد به شراب گشت ومرد.ام حبیبه به شدت اندوه گین شد .دررا برروی خود بست واز غذای که درخانه داشت میخورد ومیگرست زمانیکه رسول الله ص از این واقعه خبرشدند .شخصی را نزد نجاشی فرستاد تا ام حبیبه را برای شان خوستگاری کند نجاشی این کار کرد وازدواج صورت گرفت .«وماارسلناک الا رحمه للعالمین».
ماریه قبطیه: اوازمصر است .رسولله ص درسال هفتم هجری با ماریه قبطیه ازدواج کردند.داستان ازدواج شان ازین قرار بود :
درسال هفتم هجری رسولله ص به سراسرپادشاهان جهان را به وسیله نامه به اسلام دعوت کردندکه ازازآن جمله یکی مقوقس پادشاه مصر بود زمانیکه اونامه آنحضرت ص را خواند گفت که این حرف ها ازکدام آدم عادی نیست اوخاتم پیامبران است ...
اوتحایف زیادی را به رسول الله ص فرستاد که از آن جمله دوکنیز که ازبهترین کنیزهایش میبود به نام های ماریه وخوهرش سیلین بود.آنها خیلی نگران بودند که ازسرزمین خود شان جدا میشوند وبه جای دیگرمنتقل میشوند .صحابی که نامه رسول الله ص را برای پادشاه مصر برده بود وقتی دید که آنها خیلی غمگین هستند داستان بی بی هاجره را برای شان بیان نمودند وقتیکه به مدینه رسیدند پیامبر ص اسلام را برای شان عرضه کرددند وهردوی آنها مسامان شدند.هدف رسول لله ص این بود که ازدواج شان به یک زن مسیحی بیاموزاند کسیکه به دین ما می گرود برادر ماست صرف نظراز اینکه مربوط کدام دین می باشد ...
زینب بنت جحش :یکی دیگراز این ازدواجها برای ازمیان برداشتن یکی ازرسومات ریشه دار عربها بود درعهد جاهلیت یعنی رسم فرزند خوانده گی .این اصل چنان دردل های شان جا گرفته بود که ازبین بردنش آسان نبود .
دختر عمه پیامبر ص «زینب بنت جحش»همسرزید بن حارثه بود.چون فرزند خوانده رسول الله بودزید بن محمد خوانده میشد.بین اووهمسرش توافق نبود تا اینکه زید همسرش را طلاق داد.ازطریق اعلام الهی به آنحضرت ص رسیده بود زمانیکه زید همسرش را طلاق دهد با او ازدواج کند زمانیکه زید همسرش را طلاق داد به پیامبرص امر شد تابا زینب ازدواج کند .این ازدواج را خداوند ج به آنحضرت ص واجب گردانیده بود واختیاری برای پیامبر ص باقی نگزاشته بود.واین کاربرای آن بود که اصل فرزند خوانده گی را طوریکه به زبان ازبین برده بود به عمل همچنان نابود سازد.
خلاصه:حکمتهای که دررابطه به موضوع جواز تعدد زوجات بود بیان شد اما مهمتر از همه همان مسله ابتلا وآزمایش خداوند ج «الذی خلق الموت والحیات لیبلوکم ایکم احسن عملا»(1)
دنیامحل آزمایش است وما انسانها شرکت کننده گان درین آزمایش هستیم .
برادران وخوهران مسلمان یقین بدانید که این دنیا برای آزمودن ورستگاری است .خداوند ج هدف پیدایش ماوشمارا جزعبادت خودش چیزی دیگربیان ننموده است.تاکه با نفس عماره وخواهشات نفسانی مبارزه کنیم .خانمهای زیادی را امروز می بینیم که بخواطر حفظ تناسب اندام خود ازغزاهای لزیز چربی دار وشرینی جات استفاده میکنند .
اما خانم های بسیار کمی را میبینم که که برای زیبای روح وروان شان کوشش کنند خوهشات نفسانی را کنترل کنند .
برای بدست آوردن بهشت برین وصاحب شدن باغهای ,وکاخهازرین وجاویدان باید قیمت وبهای آنرا دردنیابه پردازیم این مقام بدست نمی آید مگر با به زیر پا کردن خاهشات نفسانی ما مسلمانها چه زن وچه مرد باید ازظلم وستم دوری کنیم از الذت غیبت چشم پوشی کنیم .
برادران وخوهران مسلمان بیائد باخود زمزمه کنیم که «ان وعدالله حق فلا تغرنکم الحیوه الدنیا ولا یغرنکم بالله الغرور».