غزنی ولایت د افغانستان د ۳۴ ولایتونو څخه یو ولایت ده او د دي ولایت مرکز د غزني ښار ده او غزنی ولایت یو له مرکزی ولایتو څخه شمیرل کیږی غزنی ولایت د غزنویان پایتخت وو چی په سویل لویدیځ د پلازمینه د لویه لاره د کابل او قندهار په ۱۴۵ کیلومتری کی پروت دي
غزنی ولایت ۱۶ ولسوالی لری چی په لاندی ډول دي:
۱ – د بهرام شهید ولسوالی ۲ – جغتو ولسوالی
۳ – ناور ولسوالی ۴ – اجرستان ولسوالی او مرکز یی سنګر ده
۵ – جاغوری ولسوالی چی مرکز یی سنګ ماشه نومیږی.
۶ – د مقر ولسوالی چی مرکز یی خپله مقر ده.
۷ – غزنی ولسوالی چی مرکز یی غزنی ده.
۸ – ناوه ولسوالی چی مرکز یی ناوه ده .
۹ – آب بند ولسوالی چی مرکز یی حاجی خیل ده .
۱۰ – ګیرو ولسوالی چی مرکز یی پناه ده .
۱۱ – قرباغ ولسوالی
۱۲ – اندړ ولسوالی چی مرکز یی میری ده.
۱۳ – ده یک ولسوالی
۱۴ – زنه خان ولسوالی چی مرکز یی دادو ده .
۱۵ – ګیلان ولسوالی چی مرکز یی جنده ده.
۱۶ – مانستان ولسوالی.
د غزنی ولایت اوسیدونکو ته غزنوی یا په عامی که غزنیچی ورته وایی د دی ولایت جغرافیایی موقعیت د بحر څخه ۲۲۱۹ متره لوړوالی لری.
په غزنی کی د یو شمیر تکړه شعراو او دانشمندانو مقبری شته ، د غزنویانو د پایتخت زوړ ښار د شمال ختیځ د ۵۰۰۰ متری په فاصله له دی ښارنه فاصله لری . په غزنی کی یو شمیر ستوری ډوله مناری له ۱۲م پیړی څخه تر اوسه مشهوری دی.
له دی منارو څخه یو هم د بهرامشاه جومات دی چی تر اوسه پاتی ده د دی مناری شاوخوا په هندسی طراحی باندی جوړ شوی ده چی د بعضی منارو سرونه لږ لږ خرابه شوی دی .
په غزنی کی۵۰٪ پښتانه ۳۰٪ تاجک ۱۵٪ هزاره او ۵٪ هندوان ژوند کوی
د غزنی د ښار ښکلی ځایونه په لاندی ډول دی.
۱ – د غزنین ماڼی
۲ – د غزنی مناری
۳ – د سلطان مسعود غزنوی ماڼی
۴ – د سبکتګین مقبره
۵ – د سلطان محمود غزنوی مقبره
۶ – سنایی غزنوی مقبره
۷ – د سردار تپه
۸ – د غزنویانو د دوری ښکی او د لیدو ځایونه
۹ – د پیروزی باغ د هغه باغ ده چی غزنویانو په کی میلی کولی او رسمی تشریفاتی محفلونه خصوصا د سلطان مسعود په وخت کی نیول کیده او د سلطان محمود قبر هم همدلته په همدغه باغ کی د خپل وصیت له مخی خښ ده.
۱۰ – باغ صد هزاز یا باغ صد هزاره
۱۱ – د محمودی باغ دهغه باغ ده دی چی غزنویانو د سلطنت په وخت کی د شرابو او عیاشی ځای وه.
۱۲ – باغ هزار درخت چی دا باغ سلطان محمود غزنوی جوړ کړی وه
ليكوال: محمد الله رومل ستانکزی